LA CA’ DI LADAR

commedia dialettale in tre atti di

PAOLO GHIDONI

 

PERSONAGGI:
UGO, ladro per bene
CARLO, aspirante ladro
CAMILLO, fratello di Ugo
MARTA, moglie di Camillo
SARA, loro figlia
ELENA, altra figlia
OFELIA, assistente di Ugo
ALESSIO, geometra
ALVISE, vicino di casa
1° CARABINIERE
2° CARABINIERE


L’azione si svolge ai giorni
nostri nei dintorni di una città
al centro della Val Padana


Cenni sui personaggi

UGO: È uno scapolo di mezz’età, piuttosto trasandato nell’abbigliamento. Estroverso e generoso, si dimostra sicuro di sé in ogni occasione, ad eccezione della vita amorosa dove, invece, è impacciato e pieno di complessi.
CARLO: È un giovane simpatico, sagace e fantasioso. Gli manca solo la voglia di lavorare.
CAMILLO: Circa sessanta anni; è buono e onesto, a volte intristito dalle avversità della vita. Cammina con una gamba rigida.
MARTA: Stessa età del marito; è umile, ma dotata di grande forza d’animo. Serena in ogni circostanza, è sostenuta da un’incrollabile fede nell’onestà e nella bontà del prossimo.
SARA- Dolce e bella ragazza; parla e si comporta come una bambina di tre anni. Anche nell’abbigliamento è estremamente infantile.
ELENA: Giovane bella ed elegante, cerca con entusiasmo di farsi strada nella vita.
OFELIA- Di mezz’età, simpatica, giovanile. È ossessionata dal problema di convincere Ugo a sposarla.
ALESSIO- Giovane brillante, di gradevole aspetto.
ALVISE- È un vecchio con vari problemi legati alla sua tarda età.
I DUE CARABINIERI (o poliziotti): Le loro battute sono scritte in italiano. Si consiglia, a chi ne abbia la possibilità, di caratterizzarle con forti inflessioni di altre zone d’Italia, oppure con la parlata tipica del meridionale che cerca di parlare nel nostro dialetto.

PRIMO ATTO

SCENA ( fissa per i tre atti: una vasta stanza in una vecchia villa di periferia. Qua e là, negli infissi, negli arredi e sui muri pieni d’ umidità, s’intravede qualche traccia d’una antica raffinatezza. Le pareti sono in più parti scrostate, i mobili in pessimo stato. L’ambiente è principalmente adibito a sala da pranzo, ma c’è anche un letto ad una piazza. Sul fondo si scorge parte di una cucina con una finestra. A sinistra la comune, a destra due uscite: la prima porta al piano superiore, la seconda ad una stanza da letto).

SCENA PRIMA
(Sara, Camillo e Marta)
MARTA- (È con Camillo accanto al tavolo. Sta cercando qualcosa in una grossa borsa aperta) Ag l’ho mésa, a sun trop sicura… Oh, ècu, cala ché. (Estrae una giacca da camera) Set cuntent?
CAMILLO- Cat… andar a durmir in parent e an 'verag gnanc la giaca da camera… che figura arésia fat?
MARTA- Na gran figura t’an la fè gnanc listes; l’è tüta sfranşenta.
CAMILLO- Bele che rota?!
MARTA- Bele che?.. L’è quaşi trent’an ch’at la drövi!
CAMILLO- Maledetta la mişeria! Varda cum’a sem ridot!
MARTA- Bisogna törla cum la ve e ciamaras furtunà ca gh’è la salüt.
CAMILLO- Ma sé! La ciamat salüt te, na gamba in cli cundisiun ché? (Si sposta e si vede che cammina con una gamba rigida).
MARTA- La t’è andada anca ben. Se, quand at se cascà dal punt, invece da sbatar la gamba, t’es sbatù la testa… ta n’ag sares pù e me cuma farésia?
CAMILLO- Ta stares mei: an sunadur ad menu da supurtar.
MARTA- (Commossa) Sciuchin! T’al sé ch’at vrem ben e ca gh’em ad bişogn ad te.
CAMILLO- Ad bişogn par cosa? An sun pù bun ad lavurar e am toca ad vivar a li spali ad me muier e ad me fradel.
MARTA- Che lamantun! In t’ha det ch’at gh’è diritu a la pensiun?
CAMILLO- Sì, ma l’è du an ca speti.
MARTA- A riva al buter ch’an g’ha gambi… a rivarà anca sta benedeta pensiun!
SARA- (Entra dalla cucina con la bambola) Mama, mama!.. Tata
birichina… völ andar via in tutù.
CAMILLO- No, Sara… l’an pöl mia vegnar… La sia Rumilda l’an völ
mia vedat cun la bambula in bras.
SARA- Sia Milda… cativa!
CAMILLO- Eh, na gran bun’alma l’an l’è mia.
MARTA- Cuş’a dit te?!.. La sia la n’è mia cativa. L’è sul malada e ag dà fastedi tüt. L’an völ mia, pr’eşempi che t’ag porti via la sö roba e ch’at la löghi. Me al so ca t’al fè par şugar, ma le l’è vecia e l’an capes mia. Bisogna supurtarla.
SARA- (Poco convinta alla bambola) Bisogna supurtarla… capì?
CAMILLO- Brava, dégal mo’ anca a le… E ades cantag la nina-nana.
SARA- Sì, canti nina-nana a tata…
MARTA- Dopu t’ag la canti. (Le porge un tegame chiuso) Ades at vè dal tö amic Alvise a purtarag la sena. Sta atenta da sbaltar mia al tgamin.
SARA- (Allegra) Sì, porti sena a Vigiu. (Esce saltellando dalla comune).
CAMILLO- Cuş’a gh’arémia da star via?
MARTA- Mah? Par telefono la m’ha det ch’la sta mal dimondi. Sperem al ben.
CAMILLO- Ciuè ch’la spatina in presia sensa tribular.
MARTA- Puvreta!.. Ma cuş’a dit?
CAMILLO- La g’ha quasi sent an e, da quand a sem spuşà, la seguita a farat corar a Verona ogni volta c’ag ve al fardur. Me a deg ca sares anca ura ch’l’as decides.
MARTA- Ma insoma! L’è la surela ad me padar e la m’ha sempar vrù ben.
CAMILLO- Ben?! Cun tüti bèsi ch’la g’ha, l’an t’ha mai slungà an scù. E po’, sul cum la trata la nostra putleta… èl an vrer ben cal lé?
MARTA- Insoma… T’al sé che da vec a sa dventa eguisti.
CAMILLO- Cala lé, eguista la l’è sempar stada. Set sicura, almen, ch’l’abia fat testament par te? L’è tantu arversa ca n’as sa mai.
MARTA- Veh, quand un as cumporta cum’as dev, al na g’ha mia da sperar in dla ricunusensa; al premi pù bel as l’è dat da par lu! Dal rest te at se sempar difident. Anca quand a fava dal ben a la povra siura Delfina at gh’ev dli gnoli; invece: varda!
CAMILLO- (Guardandosi intorno) A guardi… la t’ha lasà quèl ad bel! An vec mat e bun da gnint da tgnirg adré e sta caşlasa ca g’ho sempar paura ch’l’as casca in co’.
MARTA- La m’ha lasà quel ch’la gh’eva: la “Villa Italia”.
CAMILLO- Già, la “Villa Italia”. Am la ricordi quand a sera putin: l’era
pran bela!.. In alura a ga stava di gran siurun.
MARTA- Chisà parchè fin d’alura i la ciamava : la “ca’ di ladar”?
CAMILLO- Mah?.. Forse i eva mucià i bèsi a na qual manera. Cuş’a vöt mai… siurun e ladrun i è do paroli ch’as sumiglia dimondi!
MARTA- Ècu ca t’he det la tö bastiada !.. Certo che ades l’è ridota mal, però, almen an gh’è pù da pagar l’afét e a sem a quèrt.
CAMILLO- A quèrt mia tant; ché, sa piöv a gh’è d’andar a let cun l’umbrela!.. Tüti i dşeva ch’l’era mata, ma pina ad bèsi… Invece la fava la miserabile e la l’era dabun!
MARTA- La vreva csé ben a la nostra Sara! T’arcordat quand la g’ha regalà la bambula? “Tela dacat” la ga dşeva “tela dacat, ch’la sarà la tö furtuna”.
CAMILLO- L’as god tant a şugar cun cla bambula lé che, in un certo senso, la l’è stada dabun la sö furtuna. (Mentre Camillo controlla nel portafogli, Sara rientra). A g’ho i ultim sinc euro… G’het di bèsi te?
MARTA- No. La siura Francesca la m’ha pagà i uri, ma a i ho spes tüti par li buleti.
CAMILLO- Ma buna! Andemia via sensa sold?
SARA- (Gli porge con orgoglio una banconota da dieci euro) Tò… Sara da’ bèsi.
CAMILLO- Ben, ma indu l’het tolta?
MARTA- Mamma cara cuş’hala cumbinà? (Con dolcezza) T’al sé ch’an bisogna mia tör i sold ad chi atar. Su da brava, deg a la mama a chi ti è tolt.
SARA- (Mentendo) Sara mia tolt… catà in dl’ort.
CAMILLO- Veh, birichina, che buşia grosa! (Ridendo) In dl’ort a nas i radet e i ravanei, mia i sold… L’è inutil insistar, t’al sè cum l’è fata: l’an t’al dis gnanca s’at la schés… I sarà bèsi ad me fradel…
MARTA- L’è pran facil.. Grasie Sara: ag pensem nuantar cun al siu Ugu. At se propria na putleta generuşa!
SARA- (Entusiasta) Sara generuşa!.. Sara generuşa! (Saltellando felice va in cucina).
MARTA- Lü po’, quand ag i a dem indré as met a rédar e al na i a völ mia L’è pran bun cun nuantar! At vadrè che quèl a sla dà anca par stu viaş.
CAMILLO- Al so, ma la n’è mia giüsta. S’l’è bun lü ad ciapar di bèsi, parchè n’hoi mia da èsar bun anca me?!
MARTA- An s’è mia tüti cumpagn… Lü, par al cumercio al g’ha la testa fina.
CAMILLO- At vö dir che me an val gnint.
MARTA- Te at val an capital! At se bun, brav e unest.
CAMILLO- Chisà che güst: èsar unest, quand li robi l’it va tüti a
l’arversa!
MARTA- An güst gros! I unest, a la sira, i va a let tranquìi e cun la testa alşera.
CAMILLO- Na qual volta, anca cun la pansa alşera!
SCENA SECONDA
(Elena e detti, quindi Ugo)
ELENA- (Dalla prima a destra. È vestita con eleganza) Ma tirè via cal bursun lé da la taula: al na fa gnint an bel védar! (Marta porta la borsa in cucina). Che deşulasiun! La prema volta ch’al ve ché: varda cum’am toca ad riceval! Chisà cuş’al pensarà?
MARTA- (Rientrata con Sara) Al pensarà ca sem puvret. Cusa gh’è da straurdinari?... O gh’evat cuntà dli bali?
ELENA- No. Sul che lü as la pàsa ben. Quand al ved cla miseria ché… l’è anca bun d’an vrérum pù.
CAMILLO- S’at völ ben a n’ag bada mia. Se, invece ag bada, a völ dir ch’a n’at völ mia ben… e alura l’è mei ch’al staga a la larga.
SARA- (Toccando il vestito di Elena) Nena, bela la vesta rósa.
ELENA- La n’è mia rósa, l’è verda. Ripeti anca te: verda.
SARA- Verda… (Indica il proprio vestito) Rósa.
ELENA- No. La tua l’è bianca… ma l’è tantu bela! (L’abbraccia).
SARA- (Pavoneggiandosi) Bela… bianca! Anca tata: vastina bela!
ELENA- Sicur. Anca le la g’ha la vastina növa.
SARA- Porti a nana. (Va al letto e gioca ad addormentare la bambola).
UGO- (Entra dalla seconda a destra) Alura, siv prunt?
CAMILLO- (Imbarazzato) Sì, a sem prunt… sul che…
SARA- (Correndo da Ugo) Siu Ugu… siu Ugu! Varda vastina.
UGO- Cara, cuma ta stè ben! At par an bilin ad Santa Lüsia.
SARA- (Torna al letto esultante) Bilin Santa Lüsia!.. Bilin Santa Lüsia…
CAMILLO- (Imbarazzato) Ugu, intant ch’an gh’è mia di furaster… me a g’ares da partir, ma a sun …
UGO- Ma at se sensa. (Apre il portafogli e gli dà alcune banconote. A Elena) E te, cuma set mésa?
ELENA- Me a sperava ad ciapar quèl par li lesiun al fiöl dal mecanic, ma
lü al na gh’era mia… A g’ho d’andar in discoteca, ma sens’atar a paga Alessio.
UGO- (Le dà una banconota) Vöt preşentarat cun al burslin vöd?!
SARA- Siu Ugu… siu Ugu! Anca Sara… anca Sara! (Lo bacia).
UGO- Al so ca t’ag se anca te, birichina! Ècu, varda… (Le consegna una
banconota) Téla dacat, neh!
SARA- Varda mama… suldun gros! (Torna al letto esultando) Bilin ad Santa Lüsia… bilin ad Santa Lüsia!...
MARTA- At fè trop, Ugu. At se trop bun! Cuş’a faresum sensa ad te ?
UGO- E me cuş’a faresia sensa vuatar? (Campanello d’ingresso).
ELENA- Questu l’è Alessio. A m’arcmandi: tratel ben. (Esce dalla comune) Ciau… Ve dentar; i meu it völ cunosar…
SCENA TERZA
(Alessio e detti, quindi Alvise)
ALESSIO- (Entra con Elena) Buona sera a tüti… scuşè al disturb.
ELENA- Ecu: me padar, me madar… me siu Ugu… (Rapidi convenevoli).
UGO- Prego: s’as völ santar…
ALESSIO- Dopu… A voi cunosar anca cla bela signorina ché. (Si avvicina
a Sara che lo fissa perplessa) Ciau… al sèt ch’at se propria simpatica! Che
bei nastrin ch’at gh’è in di cavì! (Sara non gli sorride).
ELENA- Al völ esar amic cun te. Ag la dèt la manina? (Sara gli stringe la mano con riluttanza, poi gli mostra la lingua).
MARTA- Parchè fèt acsé? Al siur Alessio al völ ben a tö surela.
SARA- No! Nena mia… Anca Tata mia! (Si avvicina alla bambola, protettiva).
ALESSIO- (Interessato alla bambola) Che meraviglia! E che bel facin! (Allunga la mano) Ag pòsia far li cari?
SARA- (Si ritrae spaventata) No!.. mia… tata mia!
ELENA- Guai a tucargla… At sé: la ragiuna cme na putina ad tri an.
ALESSIO- A capes… Varda Sara… (Mostra un grosso cioccolatino e Sara allunga la mano estasiata) A t’al daghi sa t’am fè şugar an po’ cun la tö Tata.
SARA- (Porge cun riluttanza la bambola) An puctin… sul puctin (Avviene lo scambio e Sara mangia il cioccolatino).
ALESSIO- (Con la bambola in mano) Che bela vesta, tüta fiurada! (Solleva la lunga gonna) E la g’ha anca li scarpini, i calset, li mudandi roşa: ag manca gnint.
ALVISE- (Appena entrato, agitato, dalla comune) Mia fidarat, cara, ad lilü… Stag a la larga: l’è an ladar!
CAMILLO- Ag mancava sul questa!... Alvise, ma cuş’ at salta in ment?!
ALESSIO- Ben, ma cum’as permetal cal vec ché da darum dal ladar?
MARTA- Che figura! Al la scuşa, sal, al n’è mia tüt a ca’ sua cun la testa… L’è al nostar vşinant e al g’ha sta mania da dar dal ladar a tüti quei
ca ve ché.
SARA- (Riprende la bambola con decisione) Basta! Ades, Tata a nana.
ALVISE- Brava! Tela stréca, che, sa t’ag la las a cal lé, la fa na brüta fin.
UGO- Varda, Alvise, che cal lè l’è al murus ad l’Elena.
ALVISE- Quala Elena?
ELENA- L’Elena, me.
ALVISE- Te?! T’am vö inganar! M’het tolt pr’an stüpid? At se la Ruseta.
SARA- (Ridendo) No Ruseta… Le: Nena.
ALVISE- Ma quala Nena? T’an se cla brava putleta ch’am ve sempar a iutar in casa?
ELENA- Apunto: quela. Però am ciam…
ALVISE- Ruseta. T’at ciamav acsé quand a serum putlet… ades cuş’a catat föra? At voi ben anca sa t’at ciam Ruseta… At gh’è sul cal difetin lè, ch’at se na ladra. S’l’è at tö murus, av sì catà.
ELENA- Ecu la ricumpensa ch’ag vag a far li pulisii in casa par gnint!
ALVISE- In casa e anca in di caset… A m’è gnù a mancar l’urcin.
UGO- L’urcin? Ma parchè… g’het n’urcin?
ALVISE- Sé: quel ch’am miteva quand im ciamava “al tor dla Batistuna” che, dopu a m’al sun cavà par far cuntenta cl’atra là e a l’eva lugà in dal caset dal casabanc.
CAMILLO- Chi èla cl’atra là?
ALVISE- Quela ch’am völ ben… Indu sarala mai, ades?
MARTA- Agh’è al caşu ch’la sia in simiteri… (Ad Alessio) Al sa, la siura ca stava chè la g’ha sempar vù Alvise in dla caşlina dal giardin, “la dependans” cum la la ciamava le… Lü, i an indré, ag fava da giardinier, da autista e, forse…anca quèl atar. Quand l’è morta la m’ha lasà tüt, però cun l’impegn che la caşlina l’era d’Alvise fin ca scampava. E nuantar a fem al pusibil par secundar la sö vuluntà.
ALVISE- Sé. Sé, la me caşlina… e lü l’era dre tör li mişuri parchè al la völ rubar.
CAMILLO- Al völ rubar la casa?! Magari cun te dentar! Al fares an bel afari!
ALVISE- Ta schersi te… Na volta i ha rubà fin al dom ad Milan! An t’arcordat mia ca gh’era anca la canta: (cantando) “ Han rubato stanotte alle tre- il duomo di Milano”… Dunca, che fadiga vöt ch’al faga, an ladrun patentà cme cal lé, a purtar via la me caşlina? (A Ugo) Iutum te, Calistu… te t’al sé cum’as fa a tratar cla gent lé.
UGO- Am ciamia Calistu, incö? Gnint paura; sta tranquil ch’ag pensi me.
(Ad Alessio) Al l’ha da pardunar: al parla sensa saver cus’al dis.
ALESSIO- Veramente, ag sun andà dabun a guardar la caşlina prema ad vegnar dentar… ma l’era sul par n’interes “professionale”… am cardeva ch’la fus dişabitata. Ho fat an gir anca dinturan a la casa: l’è pran bela! (Intanto Alvise gioca con Sara).
UGO- G’hal voia ad törs in gir?
ALESSIO- Machè in gir! Questa l’è la famosa “Villa Italia”, architetura ad “fine ottocento”. Me a sares bun ad cavàrgan föra an giuielin!
CAMILLO- Ma dişal dabun?
ALESSIO- La me impresa l’è specialişada in chi lavur lé. A n’ho già restaurà tanti ad casi “d’epoca”… Par questa a fares an pruget special: al me caplavur.
MARTA- Eh, as capes ch’l’è indóta fort! Al ved cum’a sem mes. Ad sura ag sares li cambri par tüti, ma pürtrop i è dişastradi e as pöl druvar sul la nostra e al camarin ad l’Elena. E csé em duvù ripiegar: la Sara la dorum ché e me cugnà Ugu, (indica a destra) dadlà…Quand völal ca sema in gradu ad sustegnar la spesa par sistemarla?
ALESSIO- Eeh… Quand me e l’Elena a sarem… Insoma: a m’ì capì.
ELENA- (Felice) A gh’em dii intensiun serii, cuş’av cardif?
CAMILLO- Mei! Sperem ca sia vera.
ALVISE- Eh; as capes ca gh’ì dli buni intensiun… queli da métuv insiem par svaligiar al creato! (Continua a giocare con Sara).
ALESSIO- (Stizzito) Oh, ma insoma!.. Am par che chilü l’eşagera.
ELENA- Sta mia darag valur: par lü, dar dal ladar a un l’è cme dirag dal bel òm.
MARTA- (A Sara) Pronti Sara, l’è ura ch’andema.
SARA- (Prende la bambola) Pronti.
MARTA- La Tata no… T’al sé cum’a sem intes.
SARA- (Piange) Tata in tutù… cun me…
UGO- G’het paura ch’it la porta via?... A sun ché me a far la guardia; se an qualdun as rés-cia a tucarla, ag dag tanti boti ch’al strifèl!
ELENA- Ecu: ag pensa al siu Ugu. (Prende la bambola) Ades la va a let.
SARA- (Rassicurata) Pensa siu Ugu!.. Pensa siu Ugu! (Lo abbraccia).
ALVISE- (A Ugo) Veh, saltafos, datu ca t’ag pensi te, dà mo’ n’uciada anca a ca’ mia, parchè cal ché (Indica Alessio) al g’ha dli brüti intensiun.
UGO- Sens’atar… Ades, però, l’è ura ch’at vag a casa… L’è sira.
ALVISE- Eh, l’è vera. A vag in casa ca gh’è la televişiun ca m’aspeta. (Perplesso a Camillo che è andato a prendere la borsa in cucina) Dì sü, veh, hoi snà me?
CAMILLO- A me ta m’al dmandi?! Sa ta n’al sé mia te!.. Oh, la putleta l’at l’ha purtada, prema, la sena.
ALVISE- L’è vera. Ma, at sé, a gh’è di mumantin che la memoria l’am va par sö cunt… A vag a vedar: sa gh’è i piat da lavar şò, a völ dir c’ho magnà.
ALESSIO- Elena, a pudem andar. (Agli altri)A m’ha fat tant piaşer pudérav cunosar.
ALVISE- Anca me, veh, t’am se simpatic: as ved ch’at se an brav ragas.
MARTA- Ah?! Alura, n’èl mia pù an ladar?
ALVISE- Cusa völ dir? Un an pölal mia èsar na brava persuna anca s’al fa al ladar?
CAMILLO- Lasem andar… Andem mo’ ca fem na vèrta ünica.
MARTA- Andem e che Diu as s’la manda buna! (Mentre tutti escono, ad Ugo) A m’arcmandi, Ugu, s’at vè föra inciava la porta… e sèra anca la fnestra dla cuşina.
UGO- Sta tranquilla!.. Tant, par quel ca gh’è! An cred ch’ag sia di ladar csé ingnurant da vegnar ché a rubar! (Sono usciti tutti) I è andà… (Guarda l’orologio) L’è ura ch’am möva; la sarà là, impasienta. (Va al telefono e fa il numero) Pronto?.. Ufelia set te?... Eh, an sun daspgnà ades… Ben, ma cuş’a dit? At pàral al mument?... Ma indu g’het la testa? Ades a gh’è da pensar ai nostr’afari… Ho cuntrulà tüt… Ag l’ho in sla machina… Mia star mal: a sun a casa da par me e a pos sistemar tüt cun calma… Da ché an quart d’ura… Ciau e sta mia dasmangarat gnint. (Riattacca) Che vitàsa! A tac a èsar stüf da lavurar a la not… (Avviandosi) Ma cum’as fa? I g’ha ad bişogn: am toca ad seguitar… E sperem d’andar mia in disgrasia. (Esce).
Buio in scena


SCENA QUARTA
(Carlo solo, quindi Ugo)
CARLO-(È notte; la luce di una torcia elettrica illumina dall’esterno la finestra. Carlo riesce facilmente a forzarla, scavalca il davanzale e, con fare circospetto, esplora l’ambiente. È vestito di nero ed ha con sé un sacco; il volto è coperto da un passamontagna. Apre un cassetto, ma ci trova solo cianfrusaglie) Ma indu sunia capità? Ché an gh’è gnint ad net. (Ripete l’operazione con altri cassetti, senza risultato) Pusibil ca n’ag sia propria gnint? Che ràsa ad mişerabii a ga sta in cla caşlàsa ché?! C’ag sia di quadar ad valur? (Illumina le pareti desolatamente vuote) Gnint. Certo che la me cariera ad ladar l’an pudeva cuminciar pès!.. (Punta la torcia sul letto) Toh, na bambula! (La prende) L’è üna ad queli d’na volta… sa la porti al “mercatino” quèl a ciapi. (La mette nel sacco) Ades a vag in cuşina; almen in frigu a catarò da magnar.
UGO- (Entra dalla comune con un grosso sacco. Accende la luce) Cuş’a suced ché?
CARLO- (Spaventato) Gnint… a tög al disturb. (Si slancia verso la finestra, ma Ugo lo afferra) No, par piaşer, a n’am faga mia dal mal! A sun an povar ragas. (Si volge e riconosce Ugo) Ugu?!
UGO- (Gli toglie il passamontagna) Carlin?! Ma s’at se te, disgrasià!
CARLO- Ugu, ma come?! Cuş’a fèt ché?
UGO- Cuş’a fag me? A deg pütost te, cuş’a fèt in ca’ mea? Stupidun!
CARLO- Ca’ tua? Ma come? Ho sempar savù ca ta stav in centro.
UGO- A ga stava, ma adès as sem trasferì ché, stupidun!
CARLO- Sa l’es savù, an sares mia gnù ché.
UGO- T’an duvev vegnar gnanc listes, stupidun!
CARLO- At sé, l’è na casa işulada; par cuminciar la pareva cla giüsta.
UGO- E, invece, l’era cla sbagliada, stupidun!
CARLO- Ma prema ad vegnar dentar, ho cuntrulà ben ca n’ag fus ninsun.
UGO- Al dşeva prema cun i me: pusibil ch’ag sia an ladar csé ingnurant da vegnar a rubar ché? E invece al gh’era: at ser te, stupidun!
CARLO- Veh… am sun preparà a la perfesiun. Varda… (Mostra il proprio abbigliamento, il sacco, la torcia). Propria cum’at m’he insgnà te.
UGO- Me an t’ho mai insgnà a rubar… supratüt indu an gh’è gnint da tör, stupidun!
CARLO- T’am cunti sempar li tö aventuri e… cat… me ho imparà.
UGO- Sé, ma at deg anca sempar che: guai a te sa ta t’insónii da far al me master…
CARLO- Stupidun!
UGO- Cus’het det?! Stupidun chi?
CARLO- Me, stupidun me! A gh’eva paura ca t’at daşmanghes ad dirmal… Parchè g’het rabia? In fin di cunt, anca te…
UGO- Veh, stup… sciuchét… t’an vurrè mia far la me fin?
CARLO- Quala fin?.. Me ho sempar desiderà dvintar cme te: at se la persuna pù buna e pù brava ca cunósa.
UGO- Ma sa sun an ladar!.. Oh, as capes, an ladar pr’al dret!
CARLO- E parchè an pòsia mia faral anca me?
UGO- Parchè te l’è mei ca t’at met a lavurar.
CARLO- Ogni tant a pröv, ma a ma stüfi: i è master nuius, sempar li stési
robi… Me am pias an lavur vario, indu’g sia da druvar la testa… insoma an lavur cme al tö.
UGO- E dagla!.. Oh, se propria… di ladar ag n’è in tüt i cantun, ma a gh’è ladar e ladar. Te t’an pö mia strusciar li tö beli qualità a far al ladar da galini. Bisogna ch’at sii bun ad catar al gir giüst… an so mia: in dal cumercio, in dl’indüstria… in dla pulitica, in dla finansa… Insoma, indu at pö dvantar an ladar ad quei ca cunta, ad quei che s’ag capita d’andar in galera, tüti li televisiun e i giurnai i an parla.
CARLO- Eh, ag völ la cumbinasiun giüsta… E intant ca la spèti… par cuminciar… Anca parchè a sun sensa bèsi: l’è da ier sira ch’an magn mia.
UGO- At gh’è fam?!... Ma g’het fam dabun?
CARLO- Dabun.
UGO- Tanta… tanta fam?.. T’an vurrè mia ca làsa andar via n’amic cun la fam? Al sèt cusa fem? Dadlà, in frigu, a gh’è na bela tgama ad pucin. A la scaldi e po’ as mitem a taula e a fem na bela slapàda. Cus’an dit?
CARLO- Ostia… am piasres. Ma se dopu…
UGO- Gnint paura. A paréci la taula; intant te t’am duvres far an piaşer.
CARLO- Luntéra.
UGO- (Indica a destra) At vè dadlà e t’am sistem cla roba ché (mostra il sacco) in dal castun sota l’armari… Tò: questa l’è la ciav.
CARLO- Ag pensi me… A prupoşit, cusa g’het lé dentar?
UGO- T’l’hoi mia det? Ho svaligià na “boutique”: indu i vend li robi firmadi par li doni. Ché a gh’è da tüt: scarpi, maii, vastì, parüchi, prufüm, piturin… Là an gh’è armas gnanc na gücia!
CARLO- (Ammirato) At se sempar al mei! Ma het fat tüt da par te?
UGO- Ma no. Ag sun andà cun l’Ufelia.
CARLO- L’Ufelia?!.. Ma vèt a rubar cun na dona?
UGO- L’è la me asistente. A vedla csé la par tüta grasia e simpatia, ma quand l’è in asiun l’è na belva!.. Par le al furto l’è istintiv, l’ag l’ha in dal sanguv, cme na malatia. A l’ho vesta na volta ch’la girava in meş ai scafai d’an butigun. A g’ho fat caşu parchè l’era an tipin ch’incuntrava i me güst… E csé am sun acort ad quel ch’la fava: l’as ficava la roba sota la vesta cun na facia tosta e na sveltésa d’armagnar incantà!.. Quand l’è andada föra a l’ho firmada; acsé em fat amicisia e a l’ho cunvinta a lavurar cun me par far frutar li sö qualità.
CARLO- Èla la tö muruşa?
UGO- Sculta: m’het guardà in facia na qual volta?
CARLO- Eeh… la tö facia a la cunos d’an pès.
UGO- E alura?.. Cuma pöt pensar che na dona bela e inteligenta cme le l’as vegna a metar cun an rangutan cme me?! Na qual volta la fa finta d’èsar afesiunada e l’am fa di cumpliment… ma l’è falsa cme tüti i ladar. La serca sul ad tegnum bun parchè ag pias trop vegnar a rubar cun me.
CARLO- Ma set sicur ch’la sia acsé?
UGO- Pù che sicur. (Gli apre la porta e gli indica) Vedat? L’ultim casét ad sota. Sistema tüt cun calma e sta atenti d’an rumpar gnint.
CARLO- Agli ordini, capo! (Entra con il sacco di Ugo e col suo).
UGO- (Chiudendo la porta) Quand l’è ura at vegn a ciamar. (Soddisfatto, comincia ad apparecchiare per due canticchiando o fischiettando allegramente).
SCENA QUINTA
(Marta, Camillo, Sara e Ugo)
MARTA- (Entra dalla comune con Sara e Camillo) Cusa fèt incor in pe?
UGO- A deg 'uatar!.. Sa sì turnà indré?!
CAMILLO- Fin par carità… na tragedia!
UGO- (A Marta) Tö sia Rumilda l’è morta?
MARTA- Machè morta… an l’em gnanc vesta.
CAMILLO- Tüti a me, l’im suced!.. Tüti a me!
MARTA- Làsa lé ad lamantarat… A s’è firmà la machina.
CAMILLO- L’ha tacà a far pff… pff… pff e po’ la s’è firmada.
SARA- (Ripete) Pff… pff… pff… firmada!
CAMILLO- Cla stramaledeta!.. Ho tribulà do uri par gnint.
SARA- Papà rabia… pum… pum a tutù.
MARTA- Al s’è mes a dar dli psadi a sta povra machina, fin ch’ag l’ha cavada a spavantar la putleta e a farla pianşar. (A Camillo) Ag völ dla pasiensa … A sem anca stà furtunà: dop soquanti uri a s’è firmà an camionista e al s’ha purtà fin ché.
SARA- (Si accorge che non c’è la bambola) Tata?.. Tata? (Piange).
CAMILLO- Cuş’a suced?.. S’an gh’è pù la bambula?!
SARA- Indua Tata?.. Indua?
UGO- No, cara, no: sta mia pianşar; ades la salta föra. (A sé) Cum’èla sta roba?.. Ah, ècu… forse… sì, sì. (A Sara, indicando a destra) La tö tata l’è andada a far an girtin.. Ciuè: l’ha fat la cativa e me a g’ho dat na sculasada e a l’ho inciavada dadlà.
SARA- (Si dirige alla porta) Tata!
UGO- No… ades la dorum. Dopu at la vag a tör me.
SARA- (Perplessa) Dopu, Tata? (Resta davanti alla porta in attesa).
MARTA- Cuş’èla sta fola dla bambula?
CAMILLO- E cuş’èla sta taula parciada par du?
UGO- Cum’a sì curius! Cuş’èla questa? Cuş’èla quela?! A n’è mia facil rispondar tüt in na volta.
CAMILLO- At pö rispondar cun calma: na roba a la volta. Cumincem da la taula: chi è ca g’ha da magnar?
UGO- (Imbarazzato) Chi?.. Chi?.. Cat: me!
MARTA- Te e chi?
UGO- Che insistensa!.. Me e…
SARA- (Tira Ugo per la giacca) Siu Ugu… Tata!
UGO- Sì cara, umenti ag vag. Porta pasiensa. (Sara, poco convinta, torna alla porta. A sé) Che ingatiament! Ades cus’ag cuntia? (Forte) Ècu… a va spieghi…
MARTA- Ma Diu!.. Ades a tac a capir… Camilu… pensa Camilu…
CAMILLO- Cuş’a gh’è?.. Na disgrasia?
MARTA- Tüt atar… Neh, Ugu, ch’la n’è mia na disgrasia?
UGO- A dşires propria da no.
MARTA- Ansi, l’è na roba bela… N’het mia capì, Camilu?
CAMILLO- A n’ho capì gnint!
UGO- Gnanca me, s’l’è par quel!
MARTA- Dadlà a gh’è na dona. La taula l’è parciada par lur du!
CAMILLO- Dabun?!.. Ma set sicura?
UGO- No, la n’è mia sicura… La g’ha tirà darent, ma la n’è mia acsé… Dadlà a n’è mia ch’ag sia na dona…
MARTA- Cuş’a gh’è? N’òm?!.. Oh, Ugu, me an ma scandaléşi mia, però a n’am sares mai inmaginada…
UGO- E t’an t’l’he d’inmaginar gnanca ades… Cus’at salta in ment?!
CAMILLO- Ah, ma cuiómsi… sa t’an ta spieghi mia…
UGO- Dunca… la persuna ca gh’è là dentar…
MARTA- La persuna?!.. Ma èla n’òm o na dona?
UGO- Insoma… cum’hoia da dir?.. Sé, l’è na dona.
CAMILLO- Al s’è decis!.. At se sicur: l’è na dona.
UGO- Sì, na dona, cun tüti i requisiti… Però la n’è mia quela ca cardì, quela che an giuran a pudres dvantar me muier.
CAMILLO- At vö dir ch’l’è sul n’aventura?
UGO- Eh… l’è na dona d’ucaşiun, che incö la gh’è e dman l’an gh’è pù.
MARTA- Che pcà!.. E me ca sperava ch’at mites sù la tö famiulina…
UGO- Cun cala lè?!.. L’è impusibil!
CAMILLO- Cat, Marta, t’an vurè mia ch’al spuşa na dona da strada?!
UGO- Veh!.. Me ho parlà ad dona d’ucaşiun, mia da strada. Ca t’at fag mia l’idea ch’la sia üna ad queli, parchè l’è tüt al cuntrari.
SARA- (Piangendo) Siu Ugu… Tata!
UGO- Sì, cara, a vag. Ag mitrò an po’ ad temp parchè ag l’ho da preparar… L’è timida, bişogna ca ga spiega ben. (Entra nella camera e subito richiude).
CAMILLO- Al sèt che sta facenda, me an la ved mia tant ciara.
MARTA- As ved ch’l’è na storia d’amur cumplicada, ad queli ca custüma al dé d’incö. (A Sara) Lasa lé ad pianşar; t’he vest che al siu al l’è andada a tör… Ve ché, sentat. (L’accompagna a una sedia. Sara siede e continua a frignare piano).
SCENA SESTA
(Elena, Alessio e detti)
ELENA- (Entra dalla comune con Alessio) Beh?! Sa sì turnà indré!
MARTA- A s’è rot la machina. Dmatina a tentem ad partir incora… E 'uatar du? Come mai csé prest?
ALESSIO- L’è culpa mia; da quand ho vest cla casa chè, a g’ho an ciò fes in dla testa: bişogna ca prepara an pruget ch’an s’è mai vest!
ELENA- L’è andà adré tüta sira e ades a sem turnà par vedar mei la casa.
CAMILLO- Da st’ura ché?!
ALESSIO- As cardevum ca füsuv via; am rendi cunt ch’al n’è mia al mument. (Si accorge che non c’è la bambola) Sara… e la tö bambula?
SARA- Via Tata… andada far girtin…
ALESSIO- (Preoccupato) Come andada?.. Cus’è suces?
CAMILLO- Mah? A par ch’la sia in dla cambra d’Ugu. Al dis ch’al l’ha sculasada.
ELENA- La bambula?!
CAMILLO- Eh, la bambula… o la dona?.. A par ch’ag sia anca na dona!
ALESSIO- Al na l’avrà mia rota?
CAMILLO- Chi, la dona?
ALESSIO- Ma no… la bambula.
ELENA- Uh, ma che fat!.. Èla la sö muruşa?
MARTA- An s’è mia capì ben… l’ha fat an sapèl in dal spiegaras!
ALESSIO- Bisogna star atenti parchè la val dimondi.
ELENA- La val dimondi?!.. Ma la cunosat, te?
ALESSIO- Eh, a l’ho vesta prema.
MARTA- Èla bela?
ALESSIO- Belìsima. Second me la sarà dal des o al masim dal vint.
ELENA- Dabun?!.. Ma alura la g’ha circa nuvant’an!
ALESSIO- Forse anca di pù.
MARTA- Oh, i dis che “galina vecia a fa bun brö”!
ALESSIO- A gh’è da star atenti parchè l’è delicada. An vres mia che, sensa vrer, al ga spaches li gambi o ag dastaches la testa.
ELENA- Guarda che me siu l’è na brava persuna; al n’è mia an “mostro”!
ALESSIO- An gh’è mia ad bişogn d’ an “mostro”, par rumpar na bambula.
MARTA- Ah… lü al parlava dla bambula, mia dla dona!
ALESSIO- Machè dona!.. L’è la bambula ch’am prem.
CAMILLO- L’ag prem?!
ALESSIO- Modestamente am n’intendi d’antiquariato. La g’ha dal valur. Sa vrì, a la porti da n’antiquari ch’a sun amic e av fag ciapar di bei bèsi.
MARTA- Povr’a nuantar s’ag l’esum da dar via!
SCENA SETTIMA
(Ugo, Carlo e detti)
CARLO- (Entra vestito e truccato da donna, con un abito molto vistoso, seguito da Ugo. Ha in braccio la bambola). Indu èla la padruna ad cla
bambula ché?
SARA- (Incantata dal vistoso abbigliamento) Oooh… bela! (Accarezza il vestito di Carlo che le porge la bambola).
CARLO- Sunia bela?.. Cara! Anca te at se pran bela… E anca la tö bambula… Set cuntenta sa l’ho fata şugar an po’ me?
SARA- (Prende la bambola) Tata.
CARLO- As ciamla Tata? Che bel nom! (Sara gli offre di nuova la bambola) Grasie, cara, ma l’ho cunada fin 'des. La völ star cun te.
SARA- Bacino… sia… bacino.
CARLO- Sia?!. Ma quala sia?
MARTA- L’ag völ dar an başin a le.
CARLO- Ah, sunia me la sia?.. Cara, fin ch’at vö di başin. At se tant simpatica! (Abbraccia Sara e si baciano sulle guance).
UGO- L’as gh’è 'fesiunada subit; e sì che ad solit l’è difidente cun tüti.
CAMILLO- A vedar an splendur cumpagn… par forsa! Am sares mai cardù che me fradel al cates na dona… Cum’hoia da dir?.. Na dona csé
dona! A s’an ved pochi in gir di fişic cme al sö, siura!
MARTA- Siura o signorina… cuş’a sèt te?
UGO- Signorina. L’è incor putèla.
CARLO- An g’ho mai vù nè maré nè murus.
ALESSIO- La n’eva mai catà cal giüst… ma, ades, cun al siur Ugu…
CARLO- Con Ugu an so gnanc me… Cun lü am capita di fat!.. Basta dir che quand a sun andada lé dentar a sera na persuna, quand a sun gnuda föra, an sera n’antra!
ELENA- L’è tant bun al siu Ugu… tant generus!
MARTA- Sa gh’è na persuna ca merita da vrerag ben, l’è propria lü.
ALESSIO- (Ancora interessato alla bambola) Che finesa! Che lavurasiun! S’am la dè a me av fag far n’afari bun, ma bun dimondi!
SARA- No, via!.. Tata mia… catif!
ELENA. Ma no, al schersa. Sta mia insistar, Alessio, at ved ch’l’è impusibil!
ALESSIO- Come non detto… Però penseg a sura. Me, l’è ura ca scapa; par al pruget ad la casa a ripàsi dman. (Si avvia).
ELENA- Vèt? (Lo accompagna alla comune) Ciau caru… (Lo bacia).
ALESSIO- Ciau… a s’avdem dman… Buona notte a tutti. (Esce).
ELENA- L’è mei ca vaga anca me. (A Carlo) A speri ca s’avdema incora, signorina… Siu, t’an s’he gnanca det cum l’as ciama.
UGO- Chi… le? L’as ciama… l’as ciama…
CARLO- Am ciam Carla.
UGO- Apunto. Me, però, a la ciam Carlina.
ELENA- L’è an bel nom… clasic. Buna not. (Esce a destra).
UGO- Ades l’è ura ch’andema anca nuantar, neh Carlina?
SARA- No. Sia Carla ché… ché cun Sara!
UGO- Uh, l’è impusibil! (A Carlo) Neh che bisogna andar?
CARLO- (Guarda la tavola) Veramente me… Me am cardeva…
MARTA- Ugu, ma indu g’het la testa?! T’inviti na dona a sena e po’ at la vö purtar a casa sensa magnar!.. Ag pensi me. Santev ché a taula ch’av vag a tör tüt… E po’ nuantar andem a let e a n’av dem pù fastedi.
CARLO- (Siede prontamente) Grasie.
SARA- (Esultante) A taula… a taula! (Siede accanto a Carlo).
CAMILLO- No, Sara, no. Lé a g’ha da vegnar al siu. Te t’he bele che snà.
MARTA- Mamma cara, Cum’a femia?
CARLO- Gnint paura: l’an disturba mia. (A Sara) Ta stè ché, in mèş fra me e Ugu.
MARTA- (Mettendo un altro piatto) La porta pasiensa, signorina Carla…
ades a vag dadlà a scaldar la sena… Ve via, Camilu, vem a iutar. (Vanno entrambi in cucina).
UGO- (Sedendo un po’ infastidito) Cusa t’he saltà in ment?
CARLO- L’è du dé ch’an magn mia… a g’ho na fam sprupuşitada!
SARA- (Felice) Anca me magni tanta… tanta papa. (Accarezza Carlo) Bela, sia Carla… voi tant ben!
CARLO- (Commosso) Anca me at voi tant ben… al se an teşor!
Fine del primo atto

ATTO SECONDO

SCENA PRIMA

(Carlo, Marta, Camillo e Alvise)

CARLO- (Stessa scena. Il mattino dopo. Carlo, vestito da donna, conversa con Marta e Camillo. Alvise è seduto in disparte). Me a vreva andar a casa, ma la Sara la s’è mésa a pianşar e a l’ho duvuda cuntantar. La m’ha det: “Sia Carla sempar chè cun la sö Sara”.
CAMILLO- E s’la dvantes sö sia dabun… An saresla mia na bela roba?
CARLO- Forse… però me e Ugu an pudrem mai dvantar marè e muier!
MARTA- Parchè po’?
CARLO- Ugu, vdiv, al g’ha 'd bişogn ad na dona… ma na dona dabun.
CAMILLO- Ben ma… pù dona ad le!
CARLO- Eh… dli volti… l’aparensa…
MARTA- La ma scusa… ma… Èla malada, forse?
ALVISE- Machè malada! Cala lé la g’ha sul al murbin… Me, veh, a sares bun ad farag pasar la voia ad vegnar ché a rubar!
CAMILLO- Tachèmia, Alvise?! Anca questa la sares na ladra?! Va ben ch’i la ciama la “ca’ di ladar”, ma pusébil che par te, ché dentar a n’as salva ninsun?!
ALVISE- Valà, valà ca so quel ca deg… Al me urcin, a l’ha vù cla bel strupun ché!
MARTA- E dagla cun stu urcin! Ier sira a l’eva tolt l’Elena… incö la signorina Carla! A gnirò a sarcaral; a vidrì ch’al salta föra. (A Carlo) La porta pasiensa.
CARLO- Ma schèrsla? Par csé poc!.. Ugu al m’ha spiegà tüt… Ma indu serum rivà? Ah, la m’eva dmandà sa sera malada. No, no: a sun pù sana che an curnàcc.
CAMILLO- Ad sicur! Cun la cera ch’la g’ha! Le… l’è na dona perfèta.
CARLO- S’al saves cum’al sa sbaglia!
CAMILLO- Oh, me am par ch’ag manca gnint. La g’ha tüti i atributi in abundansa !
CARLO- Ah sì, in abundansa… anca an qualdun pù dal necessari.
MARTA- Uh, Diu! Forse an sem mia delicà a insistar, ma a g’hala na qual magagna?.. An qual difet?
CARLO- In na serta qual manera… ma i è difet lugà, ca n’as ved mia.
MARTA- Ah, ècu… i è difet ch’la g’ha dentar.
CARLO- Sì, dentar; dentr’in dla vesta… Ma no, cusa deghia? Dentr’in dla testa.
CAMILLO- In dla testa?! Èli robi gravi?
CARLO- A va spieghi: me, come dona, a sun incor intata… e ag restarò par sempar!
ALVISE- Che pcà! Tüta cla bela merce lé strusciada!
MARTA- Ades a capes… a n’ag pias mia i òm.
CARLO- Sì… ciuè no; lasè ca va spiega: me a sun dimondi devota a Santa Dafne.
MARTA- Santa Dafne? An l’ho mai santuda luminar.
CARLO- L’è na Santa ad seconda, però la sa al sö cunt. A l’ho sarnida parchè la g’ha pochi client e l’è pù facil ch’la g’abia temp d’ascultarum. Na volta, quand a sera bagaieta, a sun stada in an gran pericul…
MARTA- Cus’era suces?
CARLO- Na roba cumplicada… ca n’av la cunti gnanca parchè ag sares trop da strulicar… Insoma: a sera in procintu ad lasarag la pel. In cal mument lé ho det: “Santa Dafne, sa t’am salvi, at prumet ca rinunci a i òm par sempar!” Cum’ho fnì ad parlar, impruvişament, è rivà un ca m’ha salvà!
CAMILLO- Un, chi?
MARTA- Che dmandi! Al sarà sta un mandà da la Santa.
CARLO- Ma sé; al pareva an camiunista, ma ad sicur l’era n’Arcangelo travestì… Me, da cal mument lé ho sempar mantgnù la prumesa.
MARTA- La sarà dura…
CARLO- Dimondi! Pù al temp al pàsa, pù as fa fadiga… Al pericul pù gros l’è sta ier sira: in an mument ad dibulèsa ho cedù a la tentasiun e sun gnuda chè cun Ugu.
CAMILLO- Ah ècu… e quand l’è stada ché?
MARTA- Camilu, cum’at se curius!
ALVISE- S’l’è par al curius, t’at tir mia indré gnanca te!
CARLO- Quand a sun stada ché… gnint! A sun arvgnuda e ho capì ca sera dre danarum par l’eternità!
ALVISE- E cl’atar là l’è armas cun… Insoma : la ghè andada sbuşa.
CARLO- Ugu l’è an gran òm, ma Santa Dafne l’è pusè impurtanta.
ALVISE- Parchè al gh’era lü. S’ag fus sta me, te, belesa t’ag purtav mia föra li peni!
MARTA- Alvise, ma èli robi da dir?
CARLO- Che sprudantà d’an vec! A v’he restà sul la lengua e, anca quela, a la druvè sensa cunisiun!
ALVISE- Sé? Dam indré al me urcin ca m’al meti e po’ at fag vedar sa m’è restà sul la lengua!
CARLO- Parchè v’ag völ l’urcin par… L’è mei ca pruveg cun al “Viagra”! Ma, forse, par vü an basta gnanc quel. (A Marta) La ma scuşa sa parli csé, ma quand is permet d’ufendar i me patiment, an sun mia buna ad taşer: ag deg quel ch’is merita!
CAMILLO- As capes: quand l’ig völ, l’ig völ ! E po’ Alvise l’è un da chi fer ch’an tem mia la rüşna.
MARTA- Puvrina!.. A g’al deg me ch’la g’ha ne bela cruş da tirars adré!
CARLO- Propria… ma stavolta ho decis: a la fag fnida!
CAMILLO- Adiritura!
MARTA- Fin par carità… la véta l’è sacra!
CARLO- Cus’iv capì? A la fag finida cun cla véta ché: am sèr in cunvent.
CAMILLO- In cunvent?!
CARLO- Sicur, par star luntan da la surtia, a vag in di frà.
MARTA- In di frà?!
CARLO- Eh, in di frà… Uh, ma cuş’hoi det? Che testa mata ca g’ho!.. A vreva dir in dli sör, queli ad “clausura”.
MARTA- Queli ch’i ciama “le sepolte vive”… La g’ha an bel curagiu!
CAMILLO- E quand ag vala?
CARLO- Subit! Ades a vag a casa e a prepari al fagot.
MARTA- Subit? Am dispias… Quand a riva la Sara, la g’armagn mal.
CARLO- Ah ben, la Sara a l’aspeti… A voi darag an başin prema ad partir. (Improvvisamente porta le mani al seno, tenendoselo stretto).
MARTA- (Premurosa) Cuşa gh’è? Stala mia ben?
CARLO- (Imbarazzato) No, è dre ch’am casca na te… ma no, cuş’a déghia? Am s’è mulà al ganc dal regipet… Scuşè: a vag dadlà a darum na sistemada. (Si avvia).
ALVISE- (A Carlo che, passandogli accanto, lo guarda con atteggiamenti
provocatori) Vöt ca vegna a darat na man?
CARLO- Puvret!.. A sguluşè, neh!.. Ma questa l’è merce ca pudì spasaruv la boca: an v’an toca mia! (Esce a destra ridendo).
CAMILLO- Par èsar la santa ch’l’è, l’am par an po’ sbucalada in dal
discorar!.. Però, l’è pran simpatica!
ALVISE- Che fübia pr’al me santurèl!
MARTA- Fin par carità, Alvise, deg an tai!.. Però… dli volti la g’ha dli tacadi ch’am cunvins poc. La dà l’impresiun ad la dona… mia tant genuina.
CAMILLO- Machè… t’an ved che fisic! Che purtament! Pù genuina d’acsé?! Cala lè l’è propria na dona cui fioc!
ALVISE- Eh, na dona cui fioc!.. Credat te? (Marta va in cucina).
CAMILLO- Sa credi cosa?.. Ben, ma Alvise, la vöt fnir da dir dli nimaladi?!.. Dag, mo’ al sö tgamin ch’al vaga. Senò al s’insöla ché e nuantar a gh’em tanti robi da far.
MARTA- (Rientra con un tegamino coperto che porge ad Alvise) Tulì, questo l’è al dişnar. A gh’è sul da scaldaral…
ALVISE- (Avviandosi alla comune) At se na brava dona te!.. E at se anca blina… L’è an pcà ca t’an sii trop unesta! Li doni ca fa furtuna li n’è mia cme te. (Esce).
CAMILLO- Het capì?! E te at seguiti a iutaral, cal bun da gnint lé!
MARTA- Bruntulun!.. A iutarò ben quei ca g’ha ad bişogn… e i bun da
gnint i è i pù bişugnus ad tüti. (Suonano) Senti ch’i suna. Chi saral? (Esce dalla comune).
SCENA SECONDA
(Ofelia, Marta e Camillo; quindi Carlo)
OFELIA- (Fuori) La ma scuşa: èla la cugnada d’Ugu?
MARTA- (Rientrando con Ofelia) Sì. G’hala ad bişogn ad me cugnà?
OFELIA- Neh ch’al na gh’è mia?
CAMILLO- Al mument no. L’è andà a tör la machina.
OFELIA- A sun gnuda propria parchè al m’ha telefunà ch’al gh’eva d’andar via.
CAMILLO- As ved che alura l’an g’ha mia ad bişogn ad lü!
OFELIA- (Appassionata) Me a g’ho sempar bişogn d’Ugu!.. A ga scumet che lü l’è Camilu. Che òm simpatic!.. Quasi cme sö fradel.
CAMILLO- Ah, parchè me fradel… gh’èl simpatic?
OFELIA- Dimondi! Lü al na g’ha mia piaşer ca vegna ché, ma stamattina, intant ch’l’è via, a n’ho mia reşistì.
MARTA- (Perplessa) Ma le, chi saresla?
OFELIA- An l’iv mia incor capì?! A sun l’Ufelia.
MARTA- L’Ufelia?.. Me, ch’am sàpia…
OFELIA- (Triste) Ma come?! Ugu an v’hal mai parlà ad me?
CAMILLO- A èsar sincer: mai.
OFELIA- E me ch’am cardeva… Pensar ch’l’è tri an ca lavuri e ch’am desfi par lü!
MARTA- Veramente al na parla mai di sö afari cun nuantar.
OFELIA- E al fa ben; però me an sun mia n’afari… a sun l’Ufelia, quela ca dventarà sö muier!
CAMILLO- Oh… dabun?! Ma lü, la sàl ch’al g’ha da dvantar sö maré?
OFELIA- Al senti in dal cör ch’l’am völ ben anca lü, anca s’al la dà mia da vedar.
CAMILLO- Het capì me fradel! Am cardeva che cun li doni al fus imbranà… Invece, a l’impruvis, varda te che muviment ch’è saltà föra!
OFELIA- S’l’è par quel, imbranà al l’è abastansa: in amur al na sa mai se buciar o andar a punt!.. Ma me a m’ag sun innamurada listes e, anca se al na g’ha mia piaşer, a sun ché par vedar la sö casa e par cunosar la sö fameia, ch’la sarà anca la me fameia.
MARTA- Oh… s’l’è cunvinta acsé… La casa l’è questa e la fameia a sem
nuantar cun li nostri fiöli… Ag n’em dó.
OFELIA- A so tüt e a so anca che Ugu av völ tant ben… E s’av völ ben lü, av vurò ben anca me. A prupoşit, indu èla la sö cambra?
CAMILLO- (Indicandola) L’è cala lé.
MARTA- Sì, ma ades l’as pöl mia vedar: l’è tüta in dişurdan… stamattina an g’ho gnanc vù temp da far al let.
OFELIA- An cunta gnint; ansi. I master a i a vag a far me, che csè am tac a viar par quand la sarà la me cambra. (Si avvia decisa).
CAMILLO- Ma no!.. Forse a sares mei… (Ofelia non gli dà ascolto e apre la porta) Ohi!.. Ades a riva la tampesta!
CARLO- (Appare sulla porta tutto sorridente) A sun ché!
OFELIA- Na dona?!.. In dla cambra d’Ugu?!. Cum’èla?
MARTA- (Imbarazzata) Questa l’è la signorina Carla. (A Carlo) E le l’è n’amiga d’Ugu: l’as ciama Ufelia.
CARLO- Ufelia? Propria cum’am l’inmaginava!.. A gh’eva tanta voia ad cunosla!.. (Le porge la mano) Piacere.
OFELIA- Piacere mia tant!.. Cuş’a favla lé dentar?.. Udiu, l’am fa i coran!
CAMILLO- Ma chè coran!.. La n’è mia cum la cred.
OFELIA- Cum’èla alura?! ( A Carlo) Ah, ma me an ced mia. Sta mia credat da farum paura cun cla facia da smaltun lé… At salt ados e a ta sgranfegni al muş!
CARLO- Sta calma, carina! (Severo) An g’ho 'nsüna intensiun ad
piciarat… Ciamat furtunada ch’at se na dona!
OFELIA- Parchè te cuş’a set? Brüta…
MARTA- No, Ufelia, no! La n’ag dega mia dli parulasi. L’an g’ha mia al merit, puvrina! E po’: l’an ved che fisic! L’an g’ha mia interes a quistiunar.
OFELIA- L’è vera… L’è facil ciaparli.
MARTA- Apunto… a n’è mei ragiunar!.. Li robi li n’è mia brüti cum’ l’as cred.
CAMILLO- Infati la Carla, lé dentar la gh’era ad pasagiu.
CARLO- A sera andada sul a singiarum al davanti… E po’ t’at cardarè mia che me am vaga a metar cun un cme Ugu?!
OFELIA- Un cme Ugu, cosa?!.. T’an t’insuniarè mia ad dispresaral?!
MARTA- No, la n’al dispresa mia! L’impurtant l’è ca n’è suces gnint ad quel ch’l’as cardeva.
OFELIA- Hoia da credag? Am garantiv che Ugu al na g’ha mia n’antra dona?
CARLO- At garantes che par me t’an gh’è mia d’aver paura.
OFELIA- Sa savesuv che véta cun cl’òm lé!.. La dona par lü a sun me: l’è ciara. Ma lü, gnint: a n’as decid mia a vegnar şò dal pir.
MARTA- S’la speta ch’al töga l’inisiativa lü, la sta fresca!
CAMILLO- Parchè ag fala mia la dichiarasiun le?
OFELIA- An sarò mai buna. Me a sun na putèla a l’antiga, gnuda sù cun dli reguli d’unestà e ad rispet. Me madar la ma dgeva che a dichiararas l’ha da èsar l’òm.
CARLO- Ben, alura fagal capir indiretament.
OFELIA- Ho pruvà tanti volti, ma lü, cum’as va in sert argument, al cambia discurs. Ah, ma an ced mia; l’era tant ca sarcava n’òm acsè… an
m’al las mia scapar.
CAMILLO- Brava, l’ag tegna ad pista che pian pian al mola. S’la völ nuantar a sarcarem da darag na man.
OFELIA- L’è propria quel ca sperava ad sentar. Pruvè a andarag sota na qual volta: chisà ca n’as möva quel… Però sensa farag capir ca sun stada chè; an voi mia ch’as rabésa.
MARTA- Alura l’an sta mia chè a spetaral?
OFELIA- Guai! Ansi l’è mei ca scapa. Av salut e grasie ad tüt. Prest a turni: a voi ch’al sia lü a purtarum ché. (Uscendo in fretta dalla comune) Arvédas.
CAMILLO- Arvédas… La par na dona pr’al dret… A vdirem ben bela.
CARLO- Second me l’è adata par lü. Am n’ha parlà ben dimondi.
MARTA- Oh, s’l’al dis le!
CARLO- A m’ì da scuşar, ma bişogna ca vaga dadlà. A g’ho soquanti rubeti da tör sù, che csé, quand a riva la Sara, a partes subit. (Si avvia alla camera di Ugo).
MARTA- La faga pur. (Carlo esce) Puvreta, la sia Rumilda… ch’la sia stada mal dimondi? L’an s’ha incor telefunà!
SCENA TERZA
(Sara, Ugo, Camillo, Marta, quindi Carlo)
SARA- (Entra festosa dalla comune seguita da Ugo) A gh’è putina bela… bacini, bacini… (Bacia i genitori) Tata?
MARTA- La tata la sta ben. Vardla là in sal let. (Sara corre al letto).
CAMILLO- (A Ugo) Alura?
UGO- L’era cum’a pensava: t’ev fnì la benşina.
CAMILLO- Ah… ècu. Cat… cun la spia rota, a n’as sa mai…
UGO- A farem giustar anca quela… Siv prunt? (Marta entra in cucina).
CAMILLO- Tüt a post… E stavolta a sperem da rivarag.
SARA- Sia Carla?.. Indua sia Carla? (Marta rientra con il borsone).
UGO- L’ha duvù andar… ma la m’ha det ch’l’at völ tant ben.
MARTA- Cuş’a dit?! L’è incor ché… L’ha vrù spetaruv par salutar la Sara.
CARLO- (Entra con una borsa piena) A sun ché. (Si avvicina a Sara) Cara la me putleta d’or… dam an başin ca g’ho d’andar.
SARA- Bacini, bacini… (Lo bacia sulle guance) Bela! Bela, bela!
MARTA- (Squilla il telefono e risponde) Pronto?.. … Ah, at se te! Stet mei?.. Ta stè pes! Gnint paura: porta pasiensa ca sem dre partir… E al dutur cuş’a dişal?.. Parchè? Quand a sa sta mal l’è la prema roba… Ma sì, dopu ag pensi me… Cosa?! Ta scarsarè!.. Ma cum’a faghia? L’Elena l’è a lavurar… Cuş’a gh’entra al pret? Cuş’a s’inframetal cl’atar lé?!. Ugu, al g’ha i sö impegn anca lü… E va ben, calmat, a vidrò cuş’a pos far. Te sta a let, tranquila, che da ché n’ureta a sem lé. (Riattacca innervosita) Ma che pasiensa ch’ag völ!
CAMILLO- Cuş’è suces?
MARTA- È suces che par far rabir la i a strolica tüti! Ades l’ha catà föra
ch’l’an völ mia la Sara. La dis ch’la sta trop mal e l’an suporta mia dal sapèl par casa.
UGO- Ma deg ch’l’as rangia cl’arpia lè!
MARTA- Insoma, Ugu… serca ad capir.
CAMILLO- Nuantar a capem. L’è le ch’l’an capes gnint.
MARTA- Cum’a faghia? An pos mia lasar la Sara a casa da par le.
UGO- Me a g’ho n’apuntament ch’an pos mia far di meno.
SARA- (Felice) Sì, a casa… a casa! Sara… cun Tata e sia Carla.
CAMILLO- La sia Carla no. T’al sé ch’la g’ha d’andar via.
SARA- No, sia Carla ché… (Abbraccia Carlo) Chè, cun tö putina bela!
CARLO- Ma cum’as fa? (Commosso) Ben, s’l’è sul par incö, intant ca riva tö surela e tö siu, a pos anca star ché.
SARA- Eviva!.. Eviva! (Lo abbraccia di nuovo).
MARTA- Che bel piaşer ch’l’as fa, signurina Carla! (Prende il borsone).
CAMILLO- Le l’è na gran dona! A s’an cata pochi in gir dli doni cme le!
UGO- Questa l’è na gran verità!
CAMILLO- E l’ag pensa a sura ben, prema d’andar in cal post ch’l’ha det.
MARTA- Ciau Sara e mia far rabir la sia. (Escono dalla comune).
UGO- Indu èl ch’at gh’ev d’andar?
CARLO- In cunvent.
UGO- A far in cunvent?
CARLO- A salvarum l’anima e tüt al rest… An saveva pù cuş’a dir e alura ho inventà na fola ch’la fnes a cla manera lé.
UGO- (Ammirato) A l’ho sempar det me… Buşiadar e fantaşius cum’at se, te at farè na gran cariera… Pensa: sa t’ag la caves a 'ndar in pulitica! Al sèt quanti ladar a vutares par te! At pudres rivar in parlament o ministar… o ancora pù insù.
CARLO- Ma sé!.. Cun al voto di ladar?!
UGO- Parchè, cuş’at credat? Nuantar in Italia a sem na categoria ca cunta dimondi… Ansi, me a dşires ca sem la magiuransa di italian! La n’è giüsta che al guveran ag sia an qualdun di nostar… ca faga i nostr’intarès e ch’as iuta a rubar in pace?!
CARLO- Li sares robi trop beli!.. L’è impusibil ch’li sucéda… E po’: far al ladar a cla manera lé, al dventares an master trop facil… sensa gnanca al pericul d’andar in galera! Che sudisfasiun saresla?
UGO- Eh, ho capì: at se anca te n’idealista cme me… A sem ad quei destinà a far poca furtuna!
SARA- Sia Carla… sia Carla: şöga cun Sara e cun Tata.
UGO- Dopu, a şughè dopu… La tata l’è stüfa: t’an ved cum l’è sudada!
SARA- Sudada Tata… basta corar, senò faghi totò… Andem a lavar muşin
e manini. (Entra in cucina).
CARLO- (Commosso) Che pcà ch’la gh’abia cla disgrasia lé!
UGO- E pensar che da picula la capeva tüt… A scöla l’era la pù brava.
CARLO- Èla andada a scöla?
UGO- Fin a la quinta. L’era pran svelta cun i nümar! T’ag pudev dmandar anca di cunt cumplicà che le, in du e du quatar, la i a fava.
CARLO- E dopu cuş’è suces?
UGO- Na not è gnù in casa un… a pensi an ladar… As ved ch’la s’è daşdada e la s’è mésa a sigàr… Chisà cuş’a gh’è saltà in ment a stu cretinu? Forse l’arà sarcà ad farla taşer e al g’ha fat ciapar an spavent tantu gros che li sarveli li s’è blucadi. Da cal mument lé la s’è daşmangada tüt quel ch’l’eva imparà e dopu l’è armaşa sempar cun la testa ad na putina ad tri an.
CARLO- Che laşarun ad n’òm!
UGO- Un ca dişunura la nostra categoria. Cuş’a credat? Mia tüt i ladar i è persuni serii e preparadi cme me! A gh’è anca di bun da gnint.
CARLO- N’iv mia sarcà ad curarla?
UGO- Figurat! A l’em purtada da tanti dutur, ma in s’ha dat ansüna speransa. Sul na volta an psichiatra al s’ha det che na qual volta a pöl sucedar che al sarvel al sa sbloca s’ag càpita n’antar fat cme quel c’ha pruvucà al bloc.
CARLO- Ciuè, cuş’a gh’ares da sucedar?
UGO- Eh, ag vres n’antar scioc cme cal là. (Guarda con interesse Carlo).
CARLO- An scioc?! Parchè am guardat me?
UGO- At guardi te parchè… Forse a pudresum pruvar.
CARLO- Ah sì… (mesto) pù scioc ad me!
UGO- Ma cuş’het capì?.. An scioc ag l’em da pricurargal a le.
CARLO- Oh… l’am par na roba cumplicada.
UGO- An scioc a völ dir an spavent cme cal là, ch’ag daga ad volta al sarvel… Se in alura al s’è vultà a l’arversa, ades as pöl dar ch’al s’ drèsa e ch’as meta a post.
CARLO- Alura ag völ an ladar ca vegna a la not a farag paura.
UGO- Apunto: te!
CARLO- Me?! Ma me a sun an principiant. Ag völ an ladar ad ghegna… E al mei ca gh’è in sla piasa, al mument, at se te.
UGO- A sun sö siu, stupidun! L’am cunos, invece da spavantaras, l’as met
a rédar.
CARLO- Ma l’am cunos anca me.
UGO- L’at cunos cme dona, stupidun! Cme òm l’an t’ha mai vest.
CARLO- An g’ho mia al curagiu. E s’l’as met a pianşar?
UGO- L’ha ben da metas a pianşar, stupidun! T’ag vè aposta!
CARLO- An so mia s’ag la cav.
UGO- T’al fè par al sö ben. Tira föra al tö curagiu. Bişogna c’at fag l’òm, stupidun!
CARLO- Ier sira t’he vrù ca faga la dona… ades at vö ca faga l’òm!
UGO- Mia ades… stanot.
CARLO- No, dai… sta mia lasar lé.
UGO- Cosa?
CARLO- Da ciamarum stupidun. Quand t’al dì, a capes mei!
UGO- Ma, come ?.. T’hoi ciamà stupidun ?
CARLO- Atarchè!
UGO- (Desolato) Veh… ma i è paroli ca ma scapa sensa vrer… mia par ufendar.
CARLO- Al so. L’è ben par quel ch’am pias!
UGO- At pias?! Ma alura at se propria an… (S’interrompe).
CARLO- (Soddisfatto) An stupidun, neh?
UGO- Làsa andar. A sem intes: te t’at dobi ben da ladar e, vers li dó dop meşanot, at ve dentar da la fnestra cmè ier sira…
CARLO- Quand, veh?
UGO- A n’at l’ho det anca prema?.. Stanot, stupidun! Intant ch’an gh’è mia me fradel e me cugnada.
SARA- (Rientra dalla cucina molto allegra) Stupidun, stupidun, stupidun!
UGO- Stupidun chi?
SARA- Sia Carla… stupidun, stupidun! (Ride).
CARLO- S’at saves cum’at gh’è ragiun! (A Ugo) Ch’l’abia capì tüt?
UGO- Magari! Purtrop ad quel ch’em det l’ha imparà sul cla parola lé.
SARA- Stupidun anca Tata… (Alla bambola) Stupidun, stupidun!
UGO- A vag; a g’ho l’apuntament par cunsgnar la roba da stanot.
CARLO- T’ag vè cun L’Ufelia, neh?
UGO- As capes. Cuş’a vöt ca faga sensa ad le? Par me la val an capital.
CARLO- A g’ho l’idea ch’at sii an po’ innamurà !
UGO- Ad l’Ufelia?.. cat, ma cuş’a dit? S’la völ l’an cata mela mei che me.
CARLO- Intant, però, la t’ha catà te e, a quanto pare, l’at tè dacàt!.. Parchè an la portat mai a ca’ tua? Forse la g’ares piaşer.
UGO- Tas pur… la va sempar adré anca le cun cla fola lé. E che insistensa!
CARLO- Cuntentla… par la fadiga ch’at fè!
UGO- Eh, in fin di cunt… Ades a vag dadlà a tör la roba. (Esce a destra).
SARA- Sia Carla: şöga cun Tata e Sara a la maestra.
CARLO- Bene. Sunia me la maestra?
SARA- Me e Tata, putini buni.
CARLO- E me a sun la maestra cativa ca va dmanda li tabelini. (Siedono) Attenzione bambine che se sbagliate vi mangio il nasino.
UGO- (Esce dalla camera e attraversa la scena con due grosse valigie) A vag; fè bel che da ché an per d’uri a sun ché. (Esce dalla comune).
CARLO- Bene, ciau… Allora siete pronte?.. Attente, eh… Sette per sette?
SARA- Sette per sette… sette per sette…
CARLO- Sette per sette… pensaci bene.
SARA- Sette per sette… (Ridendo) Stupidun!
CARLO- Brava! Dieci più!.. At gh’è inguinà perfetament.
Buio in scena
SCENA QUARTA
(Sara e Alessio, quindi Carlo)
ALESSIO- (Al riaccendersi delle luci, Sara è sola in scena e sta cantando un’infantile e strampalata ninna-nanna alla bambola. Alessio appare alla finestra di cucina. Ha in mano una scatola) Hei, Sara… ciau!
SARA- (Titubante) Ciau.
ALESSIO- Ve ché darent ch’at fag vedar na roba tantu bela.
SARA- (Si avvicina incuriosita alla finestra) Roba bela… cosa?
ALESSIO- Varda cuş ’a g’ho! (Estrae dalla scatola una bambola nuova) At piaşla?
SARA- (Felice) Oh!.. Tata bionda!
ALESSIO- L’è na bela bionda, neh? E po’ l’è brava: la red, la pians, la canta…
SARA- Ciama a mama?
ALESSIO- La mama, al papà, la nona, al murus… Vèrşi la porta, ca la pruvem.
SARA- (Entusiasta) La porta! La porta! (Esce dalla comune e rientra con Alessio) Dam tata növa… dam!
ALESSIO- At la dag, però anca te bisogna ca t’am dag quèl.
SARA- Bacini, bacini!.. daghi başin.
ALESSIO- An başin al na basta mia. (Si dirige verso la bambola sul letto)
Te, in cambi, t’am dè cla bambula vecia ché. (Cerca di prenderla, ma Sara lo precede).
SARA- (Urlando) No, mia… Tata no!.. No, aiuto! (Piange disperata).
ALESSIO- (Arrabbiato, cerca di strappargliela) Ma insoma: damla a me!
CARLO- (Entra da destra) Cuş’a suced? (Minaccioso ad Alessio) Cuş’a vöt te?!
SARA- Sia Carla… aiuto! Porta via Tata!
ALESSIO- Ma no… a vreva sul far an cambi… Am cardeva…
SARA- Via, via! Scapa Tata che babau as ciapa! (Via di corsa a destra).
CARLO- T’he da vedar! Al g’ha na bambula in man e al vreva anca quela dla Sara… Ma at piaşli csé tant?
ALESSIO- No… ciuè sì, me a vreva la bambula par…
CARLO- Povar ragas! Quand an mas-cin ag pias şugar cun li bambuli, a gh’è quel ch’an funsiuna mia par al vers giüst.
ALESSIO- Te, bela tituna, at g’he voia da scarsar; me am funsiuna tüt a la perfesiun e am pias şugar cun li bambuluni cme te!.. Am pias snadrarun in dl’abundansa!
CARLO- (Con mosse di grottesca sensualità) E che şög a vöt far?
ALESSIO- T’al sé anca te, che şög!
CARLO- No, ca n’al so mia… A sun na putèla seria, me!
ALESSIO- Ööh! At se seria quand t’an red mia! (Le accarezza il petto).
CARLO- (Respingendolo) Sprudantà! Sta ferum, tè li man a ca’ tua! (Provocatorio) Me, ad v’un cme te, an so cuş’a farman.
ALESSIO- Ah sì?! Ades at fag vedar che mas-ciun ca sun! (Butta la bambola e cerca di afferrare Carlo).
CARLO- (Respingendolo) Sta ferum: la n’è mia merce par te, questa!
ALESSIO- Valà ca t’ho capì: at pias li maneri forti, neh?! (Con una spinta decisa lo fa cadere lungo disteso sul letto).
CARLO- (Spaventato) Povr’a me! Cuş’am fal ades?
ALESSIO- (Gli si butta addosso) T’al sé anca te cuş’a ta spèta! (Qualcosa cede nel letto, che si ribalta fragorosamente).
CARLO- Aiuto! L’am viulenta!
SCENA QUINTA
(Ugo, Elena, Ofelia e detti)
UGO- (Entra dalla comune con Ofelia ed Elena) Cuş’a fev, vuatar du?
ELENA- Povr’a me! Cuş’am toca ad vedar!
ALESSIO- (Rialzandosi prontamente) Gnint… a scarsavum.
CARLO- L’è un “maniaco sessuale”.. un “bruto”! Al vreva viular la me
innucensa!
ALESSIO- A n’è mia vera. L’è stada le a stigarum.
CARLO- Me?! Creatura dal demoni!.. Depravà ca t’an se atar!
ELENA- (Scoppia a piangere) Vigliac! Questa t’am la duvev mia far!
ALESSIO- No, Elena, no! Pardunum: at voi ben sul a te.
ELENA- T’am vö ben?! Va via, infam, va via e sta mai pù preşentarat ché!
ALESSIO- No, cara, sta mia dir acsé.
UGO- (Minaccioso) Het santù cuş’l’ha det?!.. Fila! (Indica la comune) Quela l’è la porta. (Elena esce piangendo a destra).
OFELIA- Brau Ugu! Dag l’inviadura a cal degenerà lé!
ALESSIO- A vaghi, a vaghi: ma l’an fnes mia acsè… (A Carlo, guardandolo in cagnesco) Me e te, quand at cati, a fem i cunt!
CARLO- Mai! Ta n’am catarè mai… Me dman a n’ag sun pù.
OFELIA- (Mentre Alessio esce dalla comune con un gesto di stizza) Parchè dit acsè? Gnanc pensarag a cli robi lé!
UGO- (Ad Ofelia) Mia star mal. La n’as copa mia.
CARLO- Ades am rendi cunt: a gh’è trop da patir a far la dona!
UGO- Infati l’è ura ch’at las lè. (Comincia ad esaminare il letto rovescia) Vardè che dişastar!
OFELIA- Ugu, an capes mia ben.
UGO- Dopu a ta spieghi cun calma parchè l’è na roba cumplicada. (A Carlo) Va’ mo’ ades e ricordat quel ch’at gh’è da far.
CARLO- (Prende la sua borsa. Ugo riprende a studiare con attenzione i guasti al letto) A vaghi: la Carla l’an gh’è pù! A Diu, Ugu… e ricordat che cla dona ché (Indica Ofelia) l’è tant ch’la porta pasiensa: l’è ura ca t’at decidi. (Esce).
OFELIA- (Infervorata) Che dona sensibile e inteligenta! L’ha capì tüt.
UGO- Ahan?.. Cuş’hel?
OFELIA- Ma come?!.. La parlava ad nuantar. N’het mia santù?
UGO- Me no… A s’era dre guardar cuş’as pöl far par sistemar cal let ché. Parchè, cuş’a gh’era da sentar? (Delusione di Ofelia, mentre si chiude il sipario).
Fine del secondo atto

ATTO TERZO
SCENA PRIMA
(Marta, Camillo e Ugo)
MARTA- (Stessa scena. È ormai sera. Dalla comune entrano Marta e Camillo in atteggiamento angustiato. Camillo porta la borsa in cucina. Marta ha sottobraccio un vecchio quadro che posa sul tavolo) Ugu!.. Sara!.. An gh’è ninsun in casa?
UGO- (Da fuori) Siv şà rivà? (Entra da destra) Cuş’è suces stavolta?
MARTA- (Mesta ma serena) È suces ch’l’è morta, puvreta! La pareva na roba da poc… e invece a gh’è tucà da spatinar!.. La Sara, indu èla?
UGO- Ad sura cun sö surela… ma, cuntem, cum’èla stada?
CAMILLO- (Scorbutico) L’è stada ch’l’ha lasà lé ad tirar fià.
MARTA- Circa tre uri fa. Puvrina: l’ha fnì ad tribular.
UGO- Ma… e 'uatar, come mai a sì gnù a casa subit?
MARTA- Cuş’a stavam là a far?.. Ad me l’an gh’eva pù 'd bişogn.
UGO- E par al funeral?.. Ag vurà an qualdun.
CAMILLO- (Acido) Al funeral ag pensa quei c’ha 'redità.
UGO- Quei c’ha 'redità!.. Ma s’è bele savù?
CAMILLO- Subit. Des minut dopu i era lé!
UGO- Chi?
CAMILLO- Quei dla parochia: l’ha lasù tüt al pret!
UGO- At l’eva det me: “da cl’arpia lé cuş’a vöt spetarat”?
MARTA- Mia dir acsé. In fondo i sö bèsi i è andà a fin di bene. Me a speri ch’i vegna druvà par dla gent ch’ag n’ha ad bişogn.
CAMILLO- Parchè te, gh’evat mia ad bişogn?! L’al saveva cum’a sem mes.
MARTA- Lamantun! Forse l’arà pensà, a cla manera lé, da guadagnaras al
Paradis.
UGO- Credat te ch’l’ag l’abia cavada, dop tüt quel ch’l’ha cumbinà?
MARTA- Par furtuna an toca mia a nuantar giudicar!.. Però, Ugu, quand
la s’è resa cunt che urmai l’era a la fin, la s’è ricurdada anca ad me.
UGO- Sì?.. Cuş’hala fat?
MARTA- La m’ha det: “Marta, at se sempar stada buna cun me e at voi lasar quèl par ricordo. Vedat cal quadar lé? Al g’ha dal valur. Portal a casa: l’è tö. (Indicando il quadro) E csé, quand a sem gnù via, a l’em tolt sù.
CAMILLO- Che bel bagai! Valà, Marta, a sem armas fregà anca dadlé… Pusibil?.. Pusibil ch’l’is vaga tüti a l’arversa?! Cuş’emia fat par meritar an destin csé infam? Dal mal an n’em mai fat a ninsun… a n’em mai rubà…
ALVISE- (È appena entrato e ha seguito l’ultima battuta) S’l’è vera ca n’ì mai rubà, a si stà di bei cuiun!
MARTA- Oh, è rivà cl’atar ché cun li soliti stupidadi!
UGO- Beh… propria stupidadi… forse no.
MARTA- Ben, ma Ugu… cuş’a dit?!
UGO- Al dé d’incö i unest in pöl mia far furtuna… I è trop diferent da chi atar!
ALVISE- Te, Calistu, at la dì giüsta. La gent la g’ha pù fiducia di ladar: quei i è eşempi da imitar, mia i unest ch’it mostra sul dla mişeria e it prumét di sacrifési!
MARTA- Vuatar a gh’ì voia da scarsar e a cuntè dli foli: li persuni unesti li pöl andar a testa alta in qualsiasi post e i god ad la fidücia ad tüti.
UGO- A s’è vest la bela fidücia ca g’ha vù tö sia in te!
MARTA- Le l’an fa mia regula.
CAMILLO- Ch’an sema nuantar an far mia regula?! Al mond l’è di furub.
ALVISE- Sicur… e pù i roba pù i triunfa.
CAMILLO- Ma dì sù, Alvise… at g’he csé tanta simpatia par i ladar… a n’è mia, par caşu, che da şuan, at fes al ladar anca te?
ALVISE- Mai fat al ladar!.. Però di ladar, e supratüt dli ladri, a n’ho praticà tanti, e li m’ha fat dal ben… pr’eşempi quand li rubava i sold ai sö marè par pagarum me.
MARTA- Par pagaruv vü?! Ben, ma cuş’a favuv?
ALVISE- Cuş’a fava?!.. Cat: at duvres capir anca te… Quand na qual spuşa cun al maré trop impgnà in dal lavur, la gh’eva ad bişogn, l’am ciamava me e dopu, par pagar al disturb, i am purtava quel ch’li pudeva… s’in gh’eva mia i sold me am cuntantava anca d’an capun, o d’an salam… o d’an chilu ad furmai.
CAMILLO- Te, caru. At se insemenì dal tüt !
ALVISE- Ma qual insemenì ?!.. L’urcin d’or ch’i m’ha purtà via, chi credat ch’am l’es regalà? Üna da cli spuşi là… ch’l’era dimondi sudisfata dal me sarvési.
MARTA- Ma cuş’a gh’iv in cla testa lé?! Cuş’èli tüti sti foli ca cuntè?
UGO- Veh, Alvise, a n’è mia, par caşu, che al tö urcin al sia questu?
(Estrae dalla tasca un grosso orecchino d’oro a forma di anello) A gh’è scret in séma: toro!
ALVISE- (Felice) Ecu… al saveva ch’l’era fnì in cla casa ché. (Lo prende e lo bacia) Grasie Calistu, a l’ho sempar det ch’at se na gran persuna.
MARTA- Ma come, Ugu… indu l’het catà?
ALVISE- Indu l’hal d’aver catà? In dal me caset.
MARTA- An vurrì mia dir che Ugu l’e an ladar?!
ALVISE- Ugu a n’al so mia… Calistu ad sicur.
UGO- (A Marta) Cun al caşin ch’al g’ha in dla testa, l’am cunfond cun stu Calistu, ch’al cunuseva na volta e as ved ch’al fava al ladar… Varda, Alvise, che cal bagai ché a l’ho catà indu l’era, ma a n l’ho mia rubà me.
ALVISE- Sa t’al dì te, am fidi… L’impurtant l’è che finalment l’è turnà a ca’ sua!
CAMILLO- E ades, t’al metat?
ALVISE- Ah no, an pos mia… a m’al met sul quand la ve le a catarum… Prema al purtava sempar, ma dopu le la m’ha det: “Da cal mument ché te at farè al tor sul par me e l’urcin ta t’al met sul quand at vegn a catar”… e me ho fat acsé parchè le l’am völ ben e l’è sempar stada buna cun me.
MARTA- È tant temp ch’la n’av ve mia a catar?
ALVISE- (Confuso) Eh… am par ca sia an bel pès… forse l’ha savù ch’an gh’eva pù l’urcin. (A Marta) Te, ch’at la cunos, dégal che me a l’aspeti sempar.
MARTA- Stè tranquil ch’an mancarò… sabat, quand a vag a purtarag i fiur, la sarà la prema roba ch’ag deg. (Intanto Alvise esce soddisfatto dalla comune).
UGO- Ma chi èla sta dona ch’ag l’ha da gnir a catar?
MARTA- Chi l’è? La povra Delfina… Puvret: l’è an slandrun acsè, però al gh’era afesiunà e la sö testa la n’ha mai 'cetà ch’la sia morta… l’è cunvint ch’la gh’abia da turnar da 'n mument a cl’atar.
CAMILLO- Furtunà lü, ch’al capes poc e al n’as rend gnanca cunt ad la marsumèra ca gh’è in cla sucietà ché!
MARTA- Tachemia?!.. Ades at ved tüt négar, ma at vadrè che an giuran…
CAMILLO- An giuran la sarà anca pès!
MARTA- Me, la speransa an la perdi mia: prest ag sarà dal bun anca par nuantar.
CAMILLO- Eh, spera pur… T’al sé che “chi vive sperando…” cun quel ch’ag ven adré… Me a vag a let. (Si avvia a destra).
UGO- Speta; am sera dasmangà. A t’è rivà na racumandada. (Gli porge una busta).
CAMILLO- N’antra stambarlada in sal süc! Na qual tàsa vecia ch’as sem dasmangà; e ades la riva cun la mora, la bionda… e tüt al rest.
MARTA- Me a g’ho fed ch’la sia na bela nuvità. Vèrsla, sù... cuş’aspetat?
CAMILLO- (Osserva la busta, mentre l’apre) La ve da la Previdensa.
UGO- Alura, forse… as trata…
MARTA- Credat? (A Camillo che sta scorrendo la lettera) Alura, cuş’a gh’è scret?
CAMILLO- (Illuminandosi in un sorriso) Speta, ca lèşa mei. (Rilegge) Sì, sì… sì! Ag sem, Marta, ag sem!.. La pensiun! (Abbracciandola) Circa sincsent euro al mes.
UGO- In s’è mia struscià!
CAMILLO- E po’ è rivà dodasmela euro d’aretrati.
MARTA- At l’eva det me ch’l’in pudeva mia èsar sempar bastunadi. Finalment è gnù al sul anca in sli nostri fnestri!
UGO- L’è an sul an po’ sbiàvid… ma, insoma: pütost che gnint!
Buio in scena
SCENA SECONDA
(Sara e il ladro, quindi Carlo, Ugo e Ofelia)
( È notte; la scena è buia. Sara dorme abbracciata alla bambola. La luce di una torcia elettrica illumina la finestra. Appare la sagoma di un ladro, vestito di nero col passamontagna sul volto. Entra furtivamente e, alla luce della torcia, si dirige al letto. Afferra la bambola, ma Sara si sveglia di colpo ed urla terrorizzata. Il ladro cerca di fuggire con la bambola, ma Sara la tiene stretta, continuando ad urlare. Tirano entrambi fin che gli arti della bambola si staccano. Il ladro riesce finalmente a prendere il tronco della bambola, mentre Sara smette di urlare e crolla svenuta ).
CARLO- (Appare alla finestra, vestito di nero con torcia e passamontagna. Entra e si trova davanti il ladro in fuga) Cuş’het fat? (Il ladro cerca di raggiungere la finestra, ma Carlo lo blocca).
UGO- (Entra da destra con Ofelia e accende la luce) S’ag n’è du di ladar! Cum’èla?
CARLO- Iutum. Ugu, iutum che senò al scapa.
UGO- (Corre con Ofelia ad aiutarlo e riescono ad immobilizzare il ladro) Cori in cuşina, Ufelia: a gh’è la corda par dastendar i pagn… (Ofelia esegue) E la putleta?
CARLO- (Notando Sara riversa sul letto) Uh Diu! L’è cascada in fastedi.
UGO- Cori da le ch’ag pensem nuantar cun chilü. (A Ofelia che è tornata) Par prema roba, lìgag li man. (Ofelia esegue).
CARLO- (Premuroso a Sara) Sara, veh… Sara: è pasà tüt.
UGO- E cavat cal bagai lé, che urmai la s’è spavantada abastansa! (Carlo toglie il passamontagna e lo nasconde. A Ofelia) Ades al fem santar e po’ al lighem a la scragna. (Ofelia prepara la sedia accanto al tavolo. Al ladro) Het capì ch’at gh’è da santarat? Sü, mövat!
CARLO- (Con dolcezza a Sara che sta rinvenendo) Curagiu: ades ag sun me e ansun at fa pù gnint. (Sara lo abbraccia senza parlare).
OFELIA- (Al ladro che rifiuta di sedersi). Cuş’a t’hal det? Sentat, sensa tanti foli… (Gli mette la corda sotto il naso) Senò me, cla corda ché at la pas inturan al col e po’… (gesto appropriato) a tiri! (Il ladro spaventato siede e si lascia legare).
SCENA TERZA
(Elena, Camillo, Marta e detti)
ELENA- (Dalla prima a destra in vestaglia) Cuş’èl stu sapèl?
OFELIA- (Mentre lega) Cal delinquent ché l’ha spavantà la Sara, ma ades a par ch’la staga mei. (Entrano anche Camillo e Marta, anch’essi in tenuta da notte).
CARLO- La s’è ripresa, ma l’an dis gnint.
MARTA- Oh, Signur!.. Sara, teşor, a sem tüti ché cun te. (Sara si lascia abbracciare dai genitori, ma non parla).
ELENA- (A Ugo) Ben, ma… cal ragas ché (indica Carlo) al na par mia na facia növa, ma a n’am ricordi mia indu l’ho vest.
UGO- L’è al fradel dla Carla.
ELENA- A n’al saveva mia ch’la gh’es an fradel.
UGO- As ciama Carlo… T’an ved cum’is sumiglia: i g’ha la stesa facia!
CAMILLO- L’è vera. Ma come mai at se gnù da st’ura ché?.. An sarà mia suces quel a tö surela?
CARLO- A gh’è suces che finalment l’è andada.
MARTA- Èla partida par al cunvent?
CARLO- Sì… e par sempar… l’an turnarà mai pù!
ELENA- Che curagiu!.. Èla stada le a dirat da vegnar ché?
CARLO- Sì, le. Prema ad partir la m’ha det ch’la s’era tantu afesiunada a cla bagaieta chè (indica Sara, immobile e pensierosa) e l’era preocupada parchè la gh’eva an preşentiment… A savì, dli volti la sent dli vus che… a par ch’li vegna da lasù. (Indica il cielo) Insoma an qualdun a g’ha det che stanot la Sara la sares stada in pericul… e csé la m’ha fat prumetar ca sares gnù ché a iutarla… E infati a sun ché.
OFELIA- S’an fus mia stà par lü, cal brüt urdegn ché (indica il ladro) al sares scapà. Invece Carlo al l’ha firmà e po’ a sem rivà me e Ugu ca l’em brancà e ligà. (Minacciosa al ladro) E umenti ag fem purgar i sö pcà!
MARTA- Ma alura l’era chè anca le?
OFELIA- (Melodrammatica) Sì, al cunfèsi: a sera cun Ugo, in dla sö cambra!
UGO- (Un po’ infastidito) Che 'd bişogn a gh’è da dirgal a tüti?
ELENA- La n’è mia na gran nuvità, siu… A m’an sera intaiada anca me.
OFELIA- Apunto… e a l’eva capì anca Carlo. E anca cal ladar ché, depravà
cum’l’è, chisà cuş’al cuntarà in gir! (A Ugo) Urmai a sun cumprumésa cun te; t’an vurè mia ca sia dişunurada?!
UGO- No, an voi mia; ma in fin di cunt… at se stada te a insistar.
OFELIA- A capirì: ier al m’ha spiegà la facenda dla Carla e me a g’ho sul replicà che sa gh’eva durmì cla… cla persuna là, in dla sö cambra a gh’eva diritu ad durmirag anca me!.. Ades, però, è suces tüt cal muviment ché e a sem in sla boca ad tüti… A resta sul na roba da far…
CARLO- T’an gh’arè mia intensiun d’andar in cunvent cme me surela?
OFELIA- Ta stè fresc! Se le la l’ha pensada acsè, afari sö! Me, da Ugu a m’aspet ben atar! A toca lü sistemar li robi. Al la sa cuş’a gh’è da far!
UGO- Cuş’a vöt ca sapia, sa t’an m’al dì mia?!
OFELIA- Me, ca t’al dega?!.. An pos mia. A toca a l’òm fars avanti.
UGO- T’am fè di ragiunament tantu cumplicà ch’an capes gnint.
MARTA- Veh, Ugu, nuantar em capì tüti cuş’ la völ. O ch’at se csé dur, o ch’at fè al cuiun pr’an pagà dàsi! (Sara si è alzata e, assorta e silenziosa, si avvia verso la prima a destra) Sara cuş’a gh’è?.. La va ad sura… chisà che panser a pasa in dla sö testa?
CAMILLO- E la sèguita an dir gnint… (A Marta) Andem cun le. (Escono).
ELENA- A sun preocupada. A gh’è gnù al guardafes e l’an parla pù.
CARLO- (Irato e commosso al ladro) Tüta culpa ad chilü! Imbecile… het vest cuş’a t’he cumbinà? (Afferra e scuote il ladro che si agita con lamentosi mugolii. A Ugo) S’ag des soquanti garavan in sal mus… e magari an psadun indu ag sent?.. Cuş’an dit? (Urla di terrore del ladro).
UGO- No, gnint viulensa. L’è na gran bestia, ma pur sempar an me culega.
ELENA- An tö culega?.. Ma al cunosat?
UGO- Ma no… mia an culega ad lavur… L’è an culega in dal sens… ch’l’è n’èsar umano cme me. Anca s’l’è na carogna, an bisogna mia far dal mal al prosim.
OFELIA- (Ammirata) At g’he ragiun. Te at g’he sempar ragiun!
UGO- Cuş’a gh’entra la ragiun in cal mument ché? (Guardando il ladro) Ad cl’òm ché cuş’a s’in femia? An pudem mia tegnal in pet-fiöl! Bisogna ch’as daspgnema.
OFELIA- Cuş’a pudemia far par eliminaral? (Sussulti del ladro).
ELENA- L’ünica l’è telefunar ai carabigner. (Gesti di diniego del ladro).
UGO- Ma vöt disturbar i carabigner par csè poc? (Gesti di consenso del ladro).
ELENA- Bisogna ben ch’al la paga par quel ch’l’ha fat!
CARLO- As fa sensa carabigner… ag pensem nuantar… A pudresum
ligaral long dastes travers a li rutai dal trenu… (reazione terrorizzata del ladro) Al lasem là e spetem che al destinu al faga al sö curs.
UGO- At l’ho det: gnint viulensa, stupidun! (Sollievo del ladro) Certo che
bisogna liberarsan. (Il ladro richiama la sua attenzione con un grugnito e,
a gesti, chiede di lasciarlo andare) At vö ch’at mola?.. Ma cuiomsi, l’è trop comda!
CARLO- Ma sé, at mulem! Par via che dopu at vag a spavantar di atri povri bagaieti! (Il ladro a gesti promette di non farlo più).
OFELIA- Al dis ch’al na la fa pù… forse l’è pentì…
UGO- Credat? (Al ladro) Set pentì? (Cenno affermativo) Cat, alura la partida la cambia: bisogna trataral con i “dovuti riguardi”. (Al ladro) Set dispost a culaburar? (Cenno affermativo)… Oh, al par sincer?
CARLO- Me, ag cred poc.
OFELIA- (Lo scruta) Varda: al g’ha an lagarmun in dl’occ… A g’ha ragiun Ugu.
ELENA- (Osservando da vicino) L’è vera: al pians… Però, che bei occ ch’al g’ha! In par gnanca occ d’an ladar.
OFELIA- Parchè, i ladar, che occ credat ch’i gh’abia?
ELENA- An so mia… di occ ca fa paura… Parchè a n’ag cavemia mia cal bagai lé? A sun curiuşa ad vedar che facia al g’ha. (Il ladro scuote la testa in senso negativo).
CARLO- Che facia vöt ch’al gh’abia? Na facia da stüpid. (Cenno affermativo del ladro) Vedat? L’è d’acordi anca lü.
OFELIA- Cuş’a vresat dir? Che tüti i ladar i g’ha la facia da stüpid?
CARLO- Tüti no, ma cal lé ad sicur! (Fa per togliere il passamontagna, ma si ferma perché il ladro scuote la testa in senso negativo) Cuş’a g’hal chilü? Prema al dşeva da sé, ades al dis da no!
UGO- Al na völ mia ch’al dasquacema… Forse al g’ha vargogna… Dal rest i pentì i g’ha diritu d’an mustrar mia la facia in televişiun.
ELENA- Ché la televişiun l’an gh’è mia. E po’… che pentì èl? I pentì i cunfèsa; lü al na parla gnanca!.. Me al voi vedar: almen ca ga sgranfegna la ghegna dop quel ch’l’ha fat a me surela! (Reazione spaventata del ladro).
CARLO- Giüsta!.. E me ag voi dar an pügn in n’occ!
ELENA- No, i occ no… i è trop bei! Guai sa t’ag i a tochi! (Sta per scoprirlo, ma viene interrotta dalle voci di Camillo e Sara).
SCENA QUARTA
(Camillo, Sara, Marta e detti)
CAMILLO- (Entra da destra con Sara. È felice; ha in mano una calcolatrice. Sono seguiti da Marta, anche lei felice) Trentadu par sié?
SARA- (Con sicurezza) Sentnuvantadu. (È vestita e truccata bene).
CAMILLO- (Controlla) Giüst… Vintiquatar par quindas?
SARA- (Dopo aver pensato un attimo) Traşentsanta.
CAMILLO- (Controlla) Perfet!.. A gh’è turnà al sarvel cme na volta!
ELENA- Mamma cara… cuş’a gh’è?
MARTA- L’è guarida! Tö surela l’è guarida!.. La ragiuna cme nuantar.
ELENA- Dabun?.. Oh, che bel!.. Cara! (Abbraccia Sara) Cum’èla stada?
SARA- Gnint. Lur i fa tant sapel, ma me a n’ho fat gnint da straurdinari.
CAMILLO- D’impruvis la s’è alvada in pe e la s’è guardada in dal spec… “Ben, ma cum’a sunia cunsada?” l’ha det… “Speta ch’am daga na sistemada”… E po’ l’è andada in dla tö cambra e l’ha cumincià a trucaras, a patnaras e a pruvar i tö vastì, fin ch’la n’ha catà quel ch’ag piaşeva.
MARTA- Nuantar an capevum mia e alura la s’ha det: “A g’ho vintidu an, l’è ura ch’am cata al murus”… Ho pruvà a farag dli dmandi: l’as ricurdava tüt… Camilu l’ha vrù pruvar cun i nümar: i santù anca 'uatar; cumpagn che i an in fus mai pasà!
SARA- I è pasà, invece, ades a sun na dona.
UGO- (Commosso) Cara, al saveva me… a l’eva det che al sistema l’era questu. Làsa ch’at bràsa… (Si abbracciano).
OFELIA- Oh!.. Am piasres pran tant brasàrat anca me.
SARA- Ma luntera! (Si abbracciano)
OFELIA- Al set, cara, ca g’ho fed che prest a dvantema parenti.
SARA- Magari! Am piaşres ciamarat sia.
UGO- Parchè duvresat ciamarla sia?
OFELIA- Parchè le, in du e du quatar, l’ha capì tüt. Te, in tri an, ta n’he capì gnint!
UGO- E dai pur! L’è da stamattina ch’la la mena… Chisà indu la völ rivar?.. Mah, i è an bel mistero anca li doni!
CARLO- (È rimasto a lungo estasiato dalla trasformazione di Sara. Le si avvicina con la bambola in pezzi) Am dispias, varda cum l’è ridota! Forse, però, ag la cav a sistemarla.
SARA- (Ridendo) Cuş’a vöt ca m’interèsa? An g’ho pù ansüna voia ad şugarag. Metla lé ca gh’em da pensar ad i atri robi.
CARLO- A cosa?
SARA- Pr’eşempi: tüti im bràsa parchè a m’è turnà la ragiun… E te, no?
CARLO- (Titubante) Ma… a posia?
SARA- At pö… ansi, bisogna! Ta n’am l’he det anca ier ca t’am vö ben?
CARLO- (Felice) At ricordat?
SARA- Tüt am ricordi. (Si abbracciano affettuosamente).
CAMILLO- Ma no, Sara… ier t’an l’he mia cunusù lü; l’era sö surela.
SARA- Par me l’è la stesa roba.
MARTA- Come, la stesa roba?.. Che ingatiament ca g’ho in dla testa, Camilu!
CAMILLO- Anca me… Cuş’è po’ suces ier, quand a serum via?
UGO- Vuatar du a gh’ì sempar sta mania ad capir tüt. Dli volti bisogna tör al mond cum’al ve… supratüt quand a suced dli beli robi. An sì cuntent ch’lè guarida?
MARTA- Questa l’è la pù bela grasia ca pudesum ricevar.
UGO- Apunto. E cal ragas ché al g’ha an gran merit in quel ch’è suces.
CAMILLO- Dabun?.. Grasie şuvnot!
OFELIA- L’è propria acsè; però al piano a l’eva preparà Ugu… Par sert
robi ag völ sul la sö testa. Che òm! Che inteligensa!
MARTA- Al sèt, Ugu, che l’Ufelia a par ch’l’at cunsidera dimondi.
UGO- Ma no… la dis acsé par darag dal culur. Sa gh’es da dar ascult a tüt quel ch’la dis!.. La m’ha apena det ch’an capes gnint… Ades l’è ura che finalment a pensema a chilü. (Si avvicina al ladro) L’è vera ch’evum fat an piano, ma sensa ad lü, forse a n’ag l’aresum mai cavada. L’è sta lü a spaventarla e a farla guarir.
ELENA- L’è gnù par far dal mal, ma, sensa vrer, l’ha fat dal ben.
CARLO- Bisogna daşligaral, dmandarag scuşa e ringrasiaral. (Lo slega).
CAMILLO- Siur ladar al g’ha da scuşaras sa l’em tratà an po’ mal… Lü l’è na degna persuna e dman a gh’aresum piaşer ch’al gnes a sena ché.
MARTA- Al cèta, par piaşer… e s’al cred ch’ag sia quel ch’ag pias, al la töga pur, sensa cumpliment! (Il ladro si toglie il passamontagna: è Alessio. Grande meraviglia con brevi, ma evidenti esclamazioni a soggetto).
ELENA- Alessio, cum’è pusibil che al ladar at sii te?!
ALESSIO- Ho duvù faral. An m’ì mia vrù dar la bambula e me ho tentà!
UGO- Incora cun sta bambula?! In fin di cunt, cuş’a pölla valer?
CAMILLO- At la pudem anca regalar: a la Sara l’an gh’interesa pù.
ALESSIO- No, la l’ha da tegnar le. Me am sun cumpurtà mal e an voi mia prufitaran. L’è mei ch’av cunta tüt.
OFELIA- (A Carlo) Ècu: het santù? L’è pentì dabun… E dir che te t’al vrev far föra!
CARLO- L’è vera, me am cardeva… Invece l’era an ladar pr’al dret.
ELENA- Ch’al sia pentì anca par al schers ad ier cun la Carla?
ALESSIO- Ier a sun sta na bestia… ma at sicur ch’l’è stada le a pruvucarum.
CARLO- Forse al na g’ha mia tüti i tort… Me surela, numinandla da viva, l’era an suget mia tant par la quale.
MARTA- Come: “numinandla da viva”?.. La n’è mia morta!
CARLO- Sì, ma l’è là: sepolta viva!.. E la sta ben indu l’è.
ALESSIO- Séntat Elena? Am dà ragiun anca sö fradel!
ELENA- Beh, a vdirem po’ dopu… Cunta, intant, ca pudema capir quèl.
ALESSIO- Sara, guarda in dla pansa dla bambula.
SARA- In dla pansa?! (Prende il tronco della bambola).
ALESSIO- Va dentar cun i dì in di bus… (Sara esegue) Gh’è quel?
SARA- Sì, a gh’è an fagutin. (Lo estrae e comincia ad aprirlo).
OFELIA- Ch’ag sia di bèsi?
ALESSIO- Mei che di bèsi!
SARA- (Mostra il contenuto) A gh’è na ciav cun an biglietin… (Legge) “Aprire sotto la piastrela con la margherita in cucina”.
MARTA- La gh’è dabun na piastrela diferenta cun na margareta.
CAMILLO- Vem a iutar, Ugu, ch’andem a vedar. (Vanno in cucina con la chiave).
MARTA- Ècu parchè la povra Delfina la ga dgeva che la bambula la sares stada la sö furtuna! (Dalla cucina rumore di martellate e cocci rotti).
OFELIA- Che emusiun!.. Ma te cum’a fet a saver chi fat lé?
ALESSIO- Dopu a v’al deg… Prema guardem cuş’ i cata.
UGO- (Entra con una pesante cassettina) A gh’era cla castina ché.
CAMILLO- L’è tua, Sara, a toca te vèrşla. (Le porge la chiave).
SARA- (Apre) Ooh, che meraviglia! (Estrae una manciata di gioielli e monete d’oro) L’è pina! Pina ad cla roba ché! (Tutti manifestano a soggetto gioiosa sorpresa).
ELENA- Quanti! Quanti giuièi!.. E quant or!
OFELIA- Oh… oh… ma che splendur! (Allunga la mano e prende un anello) Che bel! Che bel cl’anel ché!.. Làsa ca m’al pröva.
UGO- (Le prende l’anello) No. Ta n’at pröv gnint! Questa l’è roba ad la Sara e la n’as toca mia… gnanc cun la fantasia!.. As semia capì?
OFELIA- Ah sì, Ugu… at gh’è ragiun te.
UGO- (Rimettendo con cura i gioielli nella cassetta) Ades, Sara, a i a mitem al sö post e inciavem… parchè chè dinturan a gh’è dli faci d’an fidares mia tant!
SARA- Ma no, siu. Im völ tüti ben.
UGO- It völ ben sicur… ma dli volti… a n’as sa mai… Csé, a occ e cruş, ché dentar ag sarà cincsent o siesent mela euro ad valur. (Porta la cassetta in cucina).
SARA- Ma alura a sun na siura! (Abbraccia Carlo) Het santù? A sem siur!
CARLO- Cun te a sares siur anca sensa bèsi… Cum’at voi ben!
CAMILLO- (A Marta) Par fin impusibil… tanti furtuni tüti in na volta!
MARTA- La pensiun, la putleta guarida e, ades, cla bela surpreşa ché… (Rivolta al cielo) Grasie… grasie! Ades, però, basta: ta s’he dat pù ad quel ca meritem!
CAMILLO- Al na sarà mia n’insoni?.. Dam an psigot, Marta.
MARTA- An psigot?.. Pronti. (Lo pizzica con forza a un braccio).
CAMILLO- Ahia!.. A n’am sun mia daşdà: l’è propria vera!
ELENA- (Ad Alessio) Ma te, cum’a favat a saver? (Ugo rientra).
ALESSIO- Al so fin da putlet. La Delfina l’era me sia.
UGO- Tö sia?! (Meraviglia generale).
ALESSIO- Sicur. Da şuvna l’era stada a far la ladra in gir par al mond: Londra, New York, Parigi… Costa Azzurra…
MARTA- La Delfina na ladra?! Ma s’l’era na dona csé buna! Par le, me a gh’ares mes na man in sal fög.
ALESSIO- E l’ares ciapà an scutun da chi gros ! L’era na prufesiunista
d’alta classe… la lavorava in di “ grandi alberghi”. A un certo punto, però, la g’ha vù paura che a l’estar i la ciapes e l’è turnada in Italia cun tüt quel ch’l’eva tgnù dacat.
MARTA- Ma alura l’è roba rubada?!
UGO- O rubada o cumprada. Chi vöt ch’al sapia dop tanti an? Urmai an gh’è pù ansun ca la serca. E po’: la l’ha rubada le, mia nuantar. Sta tranquila che, a tegnla, la Sara l’an fa gnint ad mal.
ALESSIO- Apunto… Quand l’è turnada l’ha cumprà cla casa ché. Me a gneva spes a catarla; l’am vreva ben e la gh’eva intensiun, a la sö mort, da lasarum tüt… Na volta la m’ha spiegà al segreto dla bambula. Insoma: a sera al sö parent preferì.
CAMILLO- Par forsa! L’eva capì ch’at ser an ladar cme le.
ALESSIO- Forse. Però la iutava anca i me. Cun i sö furti la mantgneva la fameia.
ELENA- Rubavla anca ché?
ALESSIO- Mia di culp da “prima pagina” cme a l’èstar, ma l’as dava da far anca ché… supratut par star in eşercisi.
OFELIA- Ah, cal lé l’è un da chi vési ch’as fa fadiga a pèrdal!
ALESSIO- Fin che an giuran è suces al patatrac!
SARA- I l’ha catada e i l’ha mesa dentar?
ALESSIO- Machè… A gh’è suces n’incident in sal lavur… L’è andada a rubar in na casa; l’as cardeva ch’ag fus ninsun, invece a gh’era na putleta a let ch’la s’è daşdada e l’ha ciapà na paura tremenda!
MARTA- Uh Diu! (Commozione generale).
SARA- A sera me cla putleta!
ALESSIO- Propria. L’è scapada subit, ma urmai la fartada l’era fata! Quand l’ha savù li conseguensi, umenti la va şò ad testa anca le, par al rimors. L’ha lasà lé ad rubar e l’ha sarcà ad catar al vers par far dal ben a sta povra putleta.
MARTA- Ècu parchè la m’ha ciamà a lavurar e po’ l’ha regalà la bambula a la Sara.
ALESSIO- E me a sun armas fregà!.. Anca par culpa di me: quand la sia Delfina la lasà lé ad rubar, l’ha anca lasà lé ad darag di bèsi. Lur i s’è ufes, i ha lidgà e le l’ha truncà i raport. Me, però, a gh’eva incor in ment la bambula… e apena c’ho pudù…
ELENA- T’he fat finta ad vrerum ben par vegnar ché a sarcarla: vigliac!
ALESSIO- Sul a l’inési l’era na scusa… Dopu am sun innamurà dabun.
ELENA- Chi vöt ch’at creda?!
UGO- Ag pensarì dopu a cli facendi lé. Ades l’è al mument ad festegiar.
MARTA- Al so, ma cum’as fa? Me in casa an g’ho quasi gnint… Indu vöt ca vaga da st’ura ché a cumprar i duls e al spumant?
UGO- L’è vera… Al set cuş’a fem? Ades i è li quatar dop meşanot e andem
tüti a punsar soquanti uri. La festa a la fem dmatina. Te e Camilu andè a cumprar al necessari e as catem tüti ché.
Buio in scena
SCENA QUINTA
(Ugo, Ofelia, Carlo, Sara, Elena e Alessio)
(Il mattino dopo. Al riaccendersi delle luci le due ragazze stanno apparecchiando e spostano il quadro, posandolo in vista su un mobile. Gli altri chiacchierano).
ALESSIO- (Continuando una conversazione) … Ag la cav sul a far di lavursin par i privà; tüta rubeta!.. I lavur ch’as fa furtuna dabun i è quei cun i enti public: cumun, regiun, ministeri, uspedai… Lè sì ch’as g’ha dli beli sudisfasiun… Ma me, chi lavur lé an sun mia bun d’averi.
CARLO- Forse t’an cunos mia li persuni giüsti.
ALESSIO- A i a cunos: un par un… ma an basta mia cunosri… i gh’è da cumprar!
OFELIA- Cumprar?
ALESSIO- E i costa car!.. Ma an val la pena.
ELENA- (Un po’ scandalizzata) Ma i è robi dişunesti!
UGO- As capes… i n’è ladar?! Far dli robi dişunesti l’è al sö master.
OFELIA- I roba in dal mücc… in fa mia dal mal.
SARA- Ma in dal mücc a gh’è i bèsi ad tüti: quei ad li tàsi.
UGO- Chi paga li tàsi in Italia? I t’al fa capir anca par televisiun ca i a paga sul i cuiun!.. E i cuiun, pr’al sö ben, l’è giüsta che an qualdun a i a svilupa!
ALESSIO- Questa l’è na gran verità!
OFELIA- As capes ch’l’è na verità… sa l’ha deta Ugu!.. L’è trop inteligent!
UGO- Ma chè inteligent?! Me a sun sul cuerent cun li me idei e, in base a queli, a deg sempar la verità.
ELENA- E la mama e al papà, ch’i ragiuna tüt diferent, dişi dli buşii?
UGO- No. In relasiun a quel ch’i pensa, i dis la verità anca lur… Ansi, ad sicur i ragiuna mei che me, ma cuş’a cunta? A sem in demucrasia e quei ca la pensa cme lur i è na minuransa ch’an cunta gnint. Però i è brav e bun e bisogna che nuantar a fema finta ad darag sempar ragiun: in s’la merita mia na deluşiun… Quindi, 'uatri do, guai s’ag cuntè quèl ad cal cuntrat ché!
CARLO- Qual cuntrat?
UGO- Quel ca farì 'uatar quatar… Me e l’Ufelia a sem i testimoni.
OFELIA- Anca me?! Uh, che bel!.. Alura t’am cunsideri, t’am vö ben!
UGO- Cuş’a catat föra?.. Te, ades, sculta e tas!
CARLO- An capes mia indu at voi rivar.
UGO- Te e la Sara a n’av vrì ben?
SARA- (Abbracciando Carlo) Tant, tant ben!
UGO- (Ad Elena e Alessio) E 'uatar du, a n’av vrì ben?
ALESSIO- Me sé, ma le an so mia…
ELENA- Beh… an po’ ad ben a gh’al voi anca me… ma l’è an ladar!
UGO- Làsa andar ch’at cunos ben! Chi l’eva rubà l’urcin d’Alvise?
ELENA- Cat… me… Lü, cuş’a s’an fal? A vreva sul far an bel regal a Alessio.
ALESSIO- (Commosso) Par me?! T’he rubà par me?!.. Questa l’è la pröva d’amur pù bela ch’at pudes darum!.. Me e te, Elena, a sem nà par star insiem.
ELENA- A cred anca me ch’la sia acsé… Però, an capes mia…
OFELIA- Me, invece, ho capì. La va a fnir in an gran matrimoni: a sa spuşem tüti!
UGO- I sa spuşarà lur, s’i n’ha voia!.. Chilé l’am taca a preocupar.
CARLO- Làsa andar cli foli lé… spiegat!
UGO- Vedat Carlin, te e la Sara, cun quel ca gh’è in dla castina a pudì pasarvla ben, ma par dvantar siur, siur dabun, in basta mia. Bisogna investiri ben par fari crésar.
SARA- Cuş’a vöt ca savema nuantar d’investiment?
UGO- Apunto. (Indica Alessio) Lü sì ch’as n’intend… al cunos quei che, pr’al sö prèsi, is làsa cumprar e po’ it vèr i rubinet e i bési i ve dentar a paladi.
ELENA- L’è vera, ma a lü ag manca i sold.
UGO- E alura?.. L’è semplice: av mitì insiem e a fè na bela sucietà. Na copia l’ag met l’impresa e la cumpetensa, cl’atra l’ag met i bèsi! Insiem a spachè al mond!
ALESSIO- L’è n’idea magnifica!
SARA- Par pensar sert robi ag völ sul la testa ad me siu.
ELENA- L’è an pruget perfet: al na fa mia na piga!
CARLO- Mei d’acsé!.. Però, Ugu, l’idea l’è tua e l’è giüsta ch’at sii sociu anca te. (Gli altri tre concordano con adeguata gestualità).
UGO- No, l’an fa mia par me. Cuş’a vriv… me ho sempar rubà a la me manera… a l’antiga! L’è na vitàsa, ma, a èsar sincer, l’è quela ch’am pias. (A Ofelia) Te, g’het quèl a l’incuntrari?
OFELIA- Me a sun d’acordi; at gh’è ragiun. Però am piaşres anca me èsar na siura.
UGO- Cat, alura… Indu’èl ch’at se d’acordi?.. T’al sè che cun al nostar master, quèl ag la cavarem a binaral, ma siur, siur cum’i sarà lur, an i dvantarem mai.
OFELIA- Al so; m’het mai santù lamantarum?
UGO- E alura parchè dit ch’ad vres dvantar na siura?
OFELIA- A vres dvantar na siura in dal sens che ades a sun incor na “signorina”!
SARA- Oh, siu?! An l’het mia capida ch’l’as völ spuşar?
UGO- Dabun?!.. Ma se a me l’an m’ha mai det gnint?
ELENA- Andem ben! L’è du dé ch’l’at martela!
UGO- S’an saveva gnanc ch’la gh’es al murus ! (A Ofelia) Ben, ma al sèt ch’an g’ho mia tant piaşer… Sa ta spuşi un che dopu a n’at làsa mia vegnar a lavurar cun me… Urmai a sun vià cun te… a n’ag la cav mia a far sensa.
OFELIA- Sul par al lavur?
UGO- No, anca parchè… insoma, a stag ben cun te e am cardeva che anca te…
OFELIA- Infati: anca me! E alura?
UGO- E alura, cuş’a vöt ca sapia me?.. Ben, ma Ufelia, se propria a t’è gnù la mania dal matrimoni… spuşat cun me!
OFELIA- Al l’ha det!.. I santù tüti, neh?.. Udiu, am ve mal! (Crolla a terra svenuta).
UGO- (Mentre tutti soccorrono Ofelia) Cuş’hoi cumbinà? Veh, Ufelia, mia far acsé... A scarsava. Vöt ca pretenda ca ta spuşi an rumpaşum cme me? Ho det acsè parchè am cardeva… ma che bestia ca sun!
CARLO- (Mentre Ofelia rinviene) T’al pö dir ch’at se na bestia! L’è stada l’emusiun. N’het mia capì ca gh’è gnù mal parchè l’è innamurada ad te?
UGO- Ad me?!.. Ma dit dabun?
OFELIA- Al dis dabun… E ades başam e ch’an s’an parla pù!
UGO- (Aiutandola a rialzarsi) Ché?.. in mèş a la gent?
OFELIA- Ché… e sübit! (Lo bacia mentre gli altri applaudono).
SCENA SESTA
(Marta, Camillo, Alvise e detti; quindi i due carabinieri)
MARTA- (Entra dalla comune con un grosso vassoio incartato, seguita da Camillo con due bottiglie di spumante e da Alvise) Ehi, ag sem anca nuantar: cuş’a suced?
OFELIA- (Trionfante) A suced che me e Ugu a sa spuşem!
CAMILLO- Finalment av sì capì: l’era ura! (Posano tutto sulla tavola).
SARA- E ades è rivà al mument da festegiar tüti insiem.
ALVISE- Cuş’as festegia? Iv rapinà na banca?
UGO- Mei che na banca. Te, però, Alvise sta mia preocuparat: magna, bev e taşi!
ALVISE- Okei Calistu: agli ordini!
1° CARABINIERE- (Entra dalla comune) Fermi tutti! Non provate a scappare, la casa è circondata. È qui la famiglia Scalcagni? (Lo segue un altro carabiniere con un’arma spianata).
CAMILLO- (Tutti manifestano sorpresa e paura) A sem nuantar.
UGO- I g’ha ad bişogn ad me… Ag l’iv al mandato?
2° CARABINIERE- Ce l’abbiamo. (Il primo apre un foglio e lo mostra).
MARTA- Udiu!.. Ma cu’a völi?
ALVISE- Cuş’a vöt ch’i voia?.. I ladar. Te, no ad sicur.
2° CARABINIERE- State calmi. (A Marta) È lei la signora Scalcagni?
UGO- Le l’an gh’entra mia. L’unic culpevul a sun me.
1° CARAB.- Lo dice lei. Abbiamo un mandato per il signore e la signora Scalcagni.
OFELIA- La siura Scalcagni a sun me.
CARLO- Ma qual te?!.. I decis da spuşaruv ch’l’è apena sinc minut.
OFELIA- I l’ha bele savù! T’al sé ch’i g’ha dii infurmadur dapartüt… (Ai carabinieri) A sem tüti du a vostra dispuşisiun.
2° CARAB.- (S’accorge del quadro) Ecco la refurtiva! Non ci sono più dubbi: dobbiamo arrestarli.
1° CARAB.- (Esamina il quadro) È vero: natura morta di scuola lombarda.
CAMILLO- Cuş’a gh’entra cal quadar lé?
MARTA- Cal lé am l’ha regalà me sia prema ad murir.
1° CARAB.- Sì… regalato! Qui c’è una precisa denuncia: Marta e Camillo Scalcagni sono accusati dagli eredi di Romilda Stanga del furto di questa preziosa opera.
SARA- Camillo e Marta?! Ma lur i n’è mia ladar… a gh’è an sbagliu.
2° CARAB.- Nessuno sbaglio… Camillo e Marta siete voi?
CAMILLO- Sì, ma nuantar…
2° CARAB.- Nel vostro interesse, non complicate le cose. Dovete seguirci in caserma e là darete tutte le spiegazioni.
ALVISE- Cun tüt i ladar ca gh’è ché, a mitì dentar propria i unic ca n’ha mai rubà?!
1° CARAB.- Lei non faccia lo spiritoso!.. Venite con noi, chiarirete le cose con il magistrato.
CARLO- Al magistrà al g’arà piaşer ch’ag purteg di ladar dabun, mia du innucent.
2° CARAB.- E i ladri davvero sareste voi?
ALESSIO- Sicur: em apena costituì n’asuciasiun par “delinquere”… e i unic ch’an gh’entra mia i è propria lur.
1° CARAB.- Un’associazione di stampo mafioso?
UGO- Mafioso o mia mafioso: a gh’em intensiun d’andar a rubar insiem.
ELENA- E quindi purtes dentar nuantar e lasèi star lur.
1° CARAB.- Ma non si può… La vostra voglia di sacrificarvi per i vostri cari è commovente, ma non possiamo accontentarvi.
2° CARAB.- Ci mancherebbe altro! Da quando hanno detto in televisione che le galere italiane sono meglio del Grand Hotel, tutti pretendono di andarci… Troppo comodo! Per andar dentro ci vogliono fatti concreti e prove serie!
CAMILLO- Stè mia credar a quel ch’i dis: i è tüti persuni unesti e par ben.
1° CARAB.- Lo so, lo so… dicono così perché vi vogliono bene… Ora, però, dobbiamo andare.
MARTA- Camilu, in fin di cunt a s’è suces tanti bei fat, ca sem in debit vers al destin… Anca sa sem inucent, l’è giusta ca paghema quèl!
CAMILLO- Credat ch’la sia acsé?.. Mah… in fondo cla sucietà ché l’è tantu incaşinada che, forse, a sa sta mei dentar che föra!.. (Agli altri) As gnì a catar, neh?
SARA- Sì, sempar… sempar a gnem. (Lo abbraccia) Stè mia star mal par nuantri.
ELENA- (Abbraccia la madre) As trata sul ad soquanti dé.
MARTA- Certo: prest o tardi la verità la salta föra... Basta aver an po’ ad pasiensa… Arcurdev che a èsar unest as gh’armet mai!
UGO- Set propria sicura, Marta?
MARTA- Pù che sicura: la pöl èsar sul acsé! (Ai carabinieri) A pudem andar. Neh, Camilu ch’at se prunt anca te?
CAMILLO- Veramente me, na gran smania d’andar in cal post lé a n’ag l’ho mia… Però, se propria bisogna, andem. (Prende sotto braccio Marta e si avviano alla comune, seguiti dai carabinieri con il quadro).
MARTA- (Ormai sulla porta, si volge alle ragazze che piangono) Neh, putleti, ch’an sig mia sciochi! An gh’è gnint da pianşar… E dè n’uciada anca a Alvise: a savì ch’al g’ha ad bişogn. (A Ugo) Ugu, me a g’ho tanta fiducia in te… Intant ca sem via, teg adré te a li nostri fiöli. Pensag te a guidarli in sla strada dal ben. (Escono).
OFELIA- Cum’am dispias! In s’al merita mia!
CARLO- (Commosso) Che dona ch’l’è la Marta! Che bel se tüti al mond i fus bun e unest cme le!
ALESSIO- E pensar che nuantar… Mah! Forse la g’ha ragiun le: èsar unest l’è na roba meravigliuşa!
SARA- E sa pruvesum anca nuantar… sa fesum cum’a dis la mama…
ELENA- S’as mitesum tüti a lavurar unestament…
ALVISE- Questa la gh’ares al manac!
ALESSIO- Me a ga staghi!
CARLO- A ga stares anca me… cuş’an dit, te, Ugu?
OFELIA- Sì, Ugu, credat ch’ag la cavema?
UGO- Se propria a vrì, as pöl pruvar… ma la sarà dura… dura dimondi!

FINE DELLA COMMEDIA